Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

More documents

Recommendations

Info

RIVM Rapport 260401006 van hartfalen (Velagaleti et al., 2009). Een waarde van niet-HDL-cholesterol die 1 standaarddeviatie hoger was hing samen met een bijna 20% hoger risico op hartfalen, terwijl omgekeerd een waarde van HDL die een standaarddeviatie hoger was samenhing met een bijna 20% lager risico. Vooral opmerkelijk was dat dit verband nauwelijks werd afgezwakt door te corrigeren voor een doorgemaakt hartinfarct. Eerder waren Ingelsson et al. (2005) echter tot de conclusie gekomen dat HDL-cholesterol slechts van marginale betekenis leek in het risico op hartfalen. In plaats daarvan vonden ze uit een reeks onderzochte bloedbestanddelen een verband tussen proinsuline en verhoogde apolipoproteine B/A-I ratio en hartfalenincidentie. Ook het verband tussen visvetzuren en hartfalen is onderwerp van onderzoek geweest. In the Cardiovascular Health Study, bijvoorbeeld, is in 1992 het gehalte in plasma gemeten van lange-keten ω-3 vetzuren (onder andere eicosapentaenoisch zuur, docosapentaenoisch zuur, en docosahexaenisch zuur). Bij mensen met hogere waardes bleek minder vaak hartfalen op te treden in de jaren daarna (Mozaffarian et al., 2011). Afgezien van de hierboven genoemde bloedbestanddelen is in het onderzoek naar het risico op hartfalen een hele reeks stoffen de revue gepasseerd. Hierbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen het zoeken naar ‘merkers’, die kunnen dienen voor bijvoorbeeld vroegdiagnostiek, en studies waarin het doel veeleer is om een causaal verband op het spoor te komen tussen pathologische processen en het ontstaan van hartfalen. Op het zoeken naar merkers voor hartfalenrisico komen we in het volgende hoofdstuk terug. Als het gaat om een mogelijk causaal verband met mechanismen die het hart kunnen beschadigen zouden hier nog de studies genoemd kunnen worden naar eiwitten die in verhoogde concentratie voorkomen bij ontstekingsprocessen. In de MESAstudie, bijvoorbeeld, werd naast obesitas ook een verband gevonden tussen risico op hartfalen en interleukine-6, CRP en macroalbuminurie (Bahrami et al., 2008). 5.9 Leefstijl en dieet In enkele studies is het effect van de combinatie van een aantal leefstijlfactoren onderzocht. Een recente analyse op grond van de Physicians’ Health Study liet een ‘collectief’ effect van verschillende leefstijlfactoren zien (Djoussé et al., 2009). Gekeken werd naar beweging, roken, BMI, alcoholgebruik en consumptie van ontbijtgranen en fruit. Wie voor 4 of meer factoren tot de gunstigste categorie behoorde had een 10% risico om ooit hartfalen te krijgen (life time risk) versus 21% bij degenen die voor alle 6 factoren in de ongunstigste categorie zaten. Hierboven is al genoemd dat een verband is gevonden tussen de ‘visvetzuren’ gemeten in bloed en het risico op hartfalen. Andere studies die dit indirect bevestigen zijn gebaseerd op het schatten van de visconsumptie met vragenlijsten. Uit een onderzoek onder ruim 4000 volwassenen van 65 jaar of ouder die 12 jaar werden gevolgd bleek visconsumptie (geen gebakken vis) omgekeerd gecorreleerd met incidentie van hartfalen. Het verschil in risico liep op tot meer dan 30% afhankelijk van de geconsumeerde hoeveelheid (Mozaffarian et al., 2005). De Rotterda- studie liet echter geen effect zien. Die studie is echter bekritiseerd omdat de visconsumptie niet hoog genoeg geweest zou zijn om een effect te kunnen verwachten (Dijkstra et al., 2009). Er zijn verschillende gerandomiseerde studies naar de effecten van ω-3 vetzuren aan de gang, dus binnenkort zal over dit verband waarschijnlijk meer bekend zijn. Pagina 59 van 122
RIVM Rapport 260401006 Een andere relatie met voeding die is gevonden betreft het DASH-dieet, dat is onderzocht in twee grote Zweedse cohorten van respectievelijk vrouwen en mannen. Uit de studies bleek een verminderd risico op hartfalen naarmate het DASH dieet meer gevolgd werd (Levitan et al., 2009a; Levitan et al., 2009b). Zwaar alcoholgebruik verhoogt de kans op hartfalen. Matig alcoholgebruik, daarentegen, lijkt een beschermend effect te hebben (Abramson et al., 2001). 5.10 Overige risicofactoren Een in Europa zeldzame oorzaak van hartfalen is de ziekte van Chagas. In Brazilië komt deze infectie relatief veel voor. Daar is de ziekte ook voor het eerste beschreven door Chagas in 1909 die zowel de verwekker, de parasiet trypanosoma cruzi, als de vector, een insect (de ‘kissing bug’), ontdekte. Na de acute fase na besmetting met de parasiet volgt een langdurende chronische fase die uiteindelijk kan leiden tot hartfalen. Een probleem is dat de ziekte moeilijk is aan te tonen en dat de therapeutische mogelijkheden beperkt zijn. Op dit moment is deze ziekte in Europa nauwelijks van betekenis. Het is echter zorgwekkend dat de ziekte zich aan het verspreiden is, voorlopig voornamelijk naar de VS. Pagina 60 van 122
Page 1 and 2:
Hartfalen: epidemiologie, risicofac
Page 3 and 4:
RIVM Rapport 260401006 Colofon © R
Page 5 and 6:
RIVM Rapport 260401006 Pagina 4 van
Page 7 and 8:
RIVM Rapport 260401006 Pagina 6 van
Page 9 and 10: RIVM Rapport 260401006 7.2 Risicofa
Page 11 and 12: RIVM Rapport 260401006 In tegenstel
Page 13 and 14: RIVM Rapport 260401006 Pagina 12 va
Page 15 and 16: RIVM Rapport 260401006 1.1 Methoden
Page 17 and 18: RIVM Rapport 260401006 Definities h
Page 19 and 20: RIVM Rapport 260401006 Olmsted-stud
Page 23 and 24: RIVM Rapport 260401006 alle gevalle
Page 25 and 26: RIVM Rapport 260401006 opzichte van
Page 27 and 28: RIVM Rapport 260401006 dan een half
Page 29 and 30: RIVM Rapport 260401006 Figuur 1: In
Page 31 and 32: RIVM Rapport 260401006 geselecteerd
Page 33 and 34: RIVM Rapport 260401006 een steekpro
Page 35 and 36: RIVM Rapport 260401006 eerste opnam
Page 37 and 38: RIVM Rapport 260401006 Figuur 6: St
Page 39 and 40: RIVM Rapport 260401006 internationa
Page 41 and 42: RIVM Rapport 260401006 overblijvend
Page 43 and 44: RIVM Rapport 260401006 zien in de l
Page 45 and 46: RIVM Rapport 260401006 Koelling et
Page 47 and 48: RIVM Rapport 260401006 Figuur 8: St
Page 49 and 50: RIVM Rapport 260401006 Gemeten naar
Page 51 and 52: RIVM Rapport 260401006 Uit hierbove
Page 53 and 54: RIVM Rapport 260401006 aortaklep, e
Page 55 and 56: RIVM Rapport 260401006 Figuur 9: Re
Page 57 and 58: RIVM Rapport 260401006 drie keer zo
Page 59: RIVM Rapport 260401006 realistische
Page 63 and 64: RIVM Rapport 260401006 Ernst disfun
Page 65 and 66: RIVM Rapport 260401006 vervanging v
Page 67 and 68: RIVM Rapport 260401006 Echo wordt a
Page 69 and 70: RIVM Rapport 260401006 vroeg subtie
Page 71 and 72: 6.5.3 BMI RIVM Rapport 260401006 ve
Page 73 and 74: RIVM Rapport 260401006 6.5.6 Overig
Page 75 and 76: RIVM Rapport 260401006 vermindering
Page 77 and 78: RIVM Rapport 260401006 bloedwaarde
Page 79 and 80: RIVM Rapport 260401006 samen met de
Page 81 and 82: RIVM Rapport 260401006 voor de hart
Page 85 and 86: RIVM Rapport 260401006 waar we in g
Page 87 and 88: RIVM Rapport 260401006 preventiesce
Page 89 and 90: RIVM Rapport 260401006 hartfalen, h
Page 91 and 92: RIVM Rapport 260401006 blootstellin
Page 97 and 98: RIVM Rapport 260401006 Barasch E, G
Page 99 and 100: RIVM Rapport 260401006 Chae CU, Pfe
Page 101 and 102: RIVM Rapport 260401006 Djoussé L,
Page 103 and 104: RIVM Rapport 260401006 population:
Page 105 and 106: RIVM Rapport 260401006 Jhund PS, Mc
Page 107 and 108: RIVM Rapport 260401006 study of the
Page 109 and 110: RIVM Rapport 260401006 among elderl
Page 111 and 112:
RIVM Rapport 260401006 statement on
Page 113 and 114:
RIVM Rapport 260401006 Sivanandam S
Page 115 and 116:
RIVM Rapport 260401006 and function
Page 117 and 118:
RIVM Rapport 260401006 (2010). Asso
Page 119 and 120:
RIVM Rapport 260401006 Hartfalen De
Page 121 and 122:
RIVM Rapport 260401006 Pagina 120 v
Page 123 and 124:
RIVM Rapport 260401006 Scenario’s
show all

Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?