Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
voor de hartfunctie het meest relevant is. De centrale druk wordt onder andere
ook bepaald door ‘weerkaatsingen’ van de drukgolf bij vertakkingen, en door de
snelheid van voortplanting. De snelheid waarmee de drukgolf zich verplaatst
wordt beïnvloed door eigenschappen van de vaatwand, in het bijzonder de
‘stijfheid’.
Er zijn in de loop der tijd veel methodes ontwikkeld om de verplaatsing van de
drukgolf te analyseren. De laatste tijd is er een hernieuwde belangstelling voor
dit fenomeen (Williams en Lacy, 2010). Een groeiende hoeveelheid studies
onderzoekt de waarde van zulke metingen bij het voorspellen van
cardiovasculair risico. Ook bij hartfalen, vooral ook omdat veroudering daarbij
zo’n belangrijke rol speelt, zouden meer verfijnde metingen van nut kunnen zijn
bij het opsporen van een verhoogd risico. De vraag is of zulke technieken een
meerwaarde hebben ten opzichte van het simpele meten van de bloeddruk.
Een relatief eenvoudige maat voor de stijfheid van arteriën is de Enkel Arm
Index (Ankle Brachial Index). Ix et al. (2000) vonden een verband tussen een
hoge waarde van de index (‘stijve vaten’) en de linkerventrikelmassa, ook
gecorrigeerd voor andere risicofactoren. In Framingham is gekeken naar de
relatie tussen een aantal parameters die de voortplanting en weerkaatsing van
de drukgolf beschrijven, en het optreden van cardiovasculaire events. Gevonden
werd dat een hoge pulse wave velocity samenhangt met een 48% hoger risico
(Mitchell et al., 2010). Ook in de Health ABC-studie bleek er een relatie te zijn
tussen de pulse wave velocity en cardiovasculaire events, inclusief hartfalen
(Sutton-Tyrrell et al., 2005).
6.7.5 Overige hoogrisicogroepen: vroegopsporing bij diabetespatiënten en patiënten
met een hartinfarct
Naast mensen met een hoge bloeddruk, is selectieve preventie en vroege
opsporing van afwijkingen een te overwegen mogelijkheid bij andere
hoogrisicogroepen. In de eerste plaats komen daarvoor patiënten in beeld die
een hartinfarct hebben gehad.
Een hartinfarct vergroot het risico op hartfalen door de schade aan het hart die
het gevolg is van het infarct. Het ligt dan ook voor de hand om te
veronderstellen dat hoe ‘groter’ het infarct is hoe groter de kans op hartfalen.
De grootte alleen is echter niet het enige aspect; ook bijvoorbeeld de locatie van
het infarct is belangrijk. Meer in het algemeen geldt dat het moeilijk is om de
ernst van een infarct te definiëren (een ‘elusive concept’; Roger et al., 2009). Er
zijn verschillende criteria en ‘scores’ in gebruik. De gemeten kenmerken kunnen
betrekking hebben op de situatie bij opname (of ‘presentatie’) of op het verloop
in de acute fase. Bij opname is het van belang of de patiënt in (cardiogene)
shock is en hoe ernstig de ECG-afwijkingen (ST-segmentelevatie) zijn. Het
optreden van ECG-afwijkingen tijdens de opname (Q-golven) is eveneens een
teken van ernst. Ook de hoogte van biomarkers (de enzymen creatinine kinase
en troponine die in het bloed verschijnen als gevolg van de weefselschade) zijn
een essentieel onderdeel van het schatten van de ernst. Verder zijn er scores
ontwikkeld, die de ernst van een hartinfarct in een getal uitdrukken.
Er zijn inderdaad enkele studies verricht om enige tijd na een hartinfarct
patiënten te kunnen opsporen met een verhoogd risico op hartfalen. Ook is
specifiek bij deze groep de waarde onderzocht van tropononine en andere
biomerkers. Zo bleek een hoge waarde van BNP en aantoonbaar cTnI te duiden
op linkerventrikelremodelling (Fertin et al., 2010). Scores die gebruikt worden
Pagina 80 van 122