Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
aortaklep, een belangrijke risicofactor. Een bicuspide klep (tweebladig in plaats
van driebladig) komt bij 1-2% van de pasgeborenen voor, wat vaker is dan
vroeger gedacht.
De studie van Nkomo en collega’s betrof (onder andere) een analyse van
‘gepoolde’ data van deelnemers aan een van drie cohortstudies, bij elkaar
representatief geacht voor de Amerikaanse bevolking, en allen prospectief
gevolgd met echocardiografie (bijna 12.000). Een tweede onderdeel van de
studie bestond uit een analyse van de Olmsted County-gegevens. Uit de studie
bleek dat de prevalentie van matig tot ernstige klepgebreken (van aortaklep of
mitralisklep) toenam met de leeftijd van 0,7% bij 18-44 jarigen tot 13,3% in de
groep 75 jaar of ouder. Gestandaardiseerd naar de VS bevolking van 2000 was
de prevalentie 2,5%. En gezien de verwachte toename van het aandeel ouderen
in de samenleving is het ook waarschijnlijk dat de prevalentie van klepgebreken
aanzienlijk zal toenemen.
Het verloop van klepafwijkingen wordt vaak gekenmerkt door een lange
grotendeels klachtenvrije periode gevolgd door een vrij plotselinge
verslechtering wanneer de symptomen zich eenmaal voordoen. Heeft,
bijvoorbeeld, een aortaklepstenose een bepaalde ernst bereikt, dan wordt de
prognose heel snel slecht, door hartinfarct, hartfalen, en/of collaps.
De lange periode van geleidelijke verslechtering biedt in principe goede
mogelijkheden tot operatief ingrijpen waardoor hartfalen voorkomen kan
worden.
5.3.2 Boezemfibrilleren
Ook boezemfibrilleren en overige supraventriculaire ritmestoornissen verhogen
de kans op hartfalen. Bij boezemfibrilleren trekken de kamers volledig
onregelmatig samen. Het hart functioneert daardoor minder efficiënt. Ook de
kans op boezemfibrilleren neemt sterk toe met de leeftijd en voor het overige
overlappen de risicofactoren voor boezemfibrilleren weer sterk met die voor
hartfalen. De prevalentie van boezemfibrilleren is aan het toenemen. Vaak blijft
het lang onontdekt. Tijdige, veelal medicamenteuze, behandeling van
boezemfibrilleren is dan ook zeker belangrijk bij het voorkomen van hartfalen.
5.4 Hypertensie
Langbestaande hoge bloeddruk is naast een doorgemaakt hartinfarct de
belangrijkste risicofactor voor hartfalen. Dit is gebleken uit alle cohortstudies
waarin het ontstaan van hartfalen is onderzocht. Uit de Framingham-studie
kwam naar voren dat hypertensie onafhankelijk van de andere risicofactoren
samenhangt met een twee keer zo hoog risico op hartfalen (Levy et al., 1996).
Omgekeerd heeft een groot deel van de mensen met hartfalen een
voorgeschiedenis van hypertensie. In de Rotterdam-studie was dat het geval bij
60% van de hartfalenpatiënten (Bleumink et al., 2004).
Hoge bloeddruk betekent dat het hart meer weerstand ondervindt bij iedere
contractie. De ongunstige mechanische belasting is waarschijnlijk op de lange
duur niet goed voor de hartspier. Er bestaat wel verschil van inzicht in welke
bloeddrukparameter het belangrijkste is: systolische bloeddruk, diastolische
bloeddruk, of de polsdruk (verschil systolisch-diastolisch). Ook bij mensen met
een normale bloeddruk lijkt er een verband te zijn tussen de hoogte van de
bloeddruk en het risico op hartfalen. Onder bijna 20.000 artsen (Physicians
Health Study) zonder hypertensie bleek na 20 jaar bij mensen met een
systolische bloeddruk van 130-139 mmHg ruim een derde keer vaker hartfalen
te zijn ontstaan dan bij mensen met een waarde van 120 mmHg of lager
Pagina 52 van 122