Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
6.5.6 Overige risico’s
Ten overvloede zij vermeld dat niet alle determinanten van ventrikelvorm en
-functie bekend zijn. Verontrustend is bijvoorbeeld dat recentelijk een verband is
gevonden tussen linkerventrikelmassa en wonen in de buurt van drukke wegen
(Van Hee et al., 2009). Ook waren er daarbij aanwijzingen dat erfelijke factoren
de gevoeligheid daarvoor bepalen (Van Hee et al., 2010). En meer in het
algemeen geldt dat de reactie van het hart op ongunstige belasting door
risicofactoren onder genetische invloed staat (Horio et al., 2010).
6.6 Kan het proces van achteruitgang vertraagd of omgekeerd worden?
Vroege opsporing van hartfalen gevolgd door preventieve maatregelen heeft pas
zin als het mogelijk is het voortschrijdende proces van achteruitgang inderdaad
te vertragen of om te keren. Als de bekende risicofactoren voor hartfalen
worden weggenomen of behandeld, zouden in theorie de processen die tot
hartfalen leiden grotendeels tot stilstand moeten komen. Verder is het goed
denkbaar dat medicatie die effectief is gebleken in de behandeling van hartfalen
ook effect zou kunnen hebben in een vroeger stadium.
6.6.1 Aanwijzingen uit geneesmiddelenstudies
Er zijn momenteel drie soorten medicijnen waarvan aangetoond is dat ze de
overleving verbeteren bij patiënten met HFvEF: β-blokkers, diuretica, en ACEremmers.
De effectiviteit van die middelen is uitvoerig onderzocht bij patiënten
met HFvEF, waarbij steeds een lagere sterfte is gevonden bij de behandelde
groep vergeleken bij de placebogroep. Diuretica worden gegeven om het
‘vasthouden’ van vocht en zout tegen te gaan dat zo karakteristiek is voor
hartfalen. Het gunstige effect van β-blokkers kwam als een verrassing (Katz,
2008). Het was bekend dat β-blokkers de contractiekracht van het hart juist
verminderen, en daarom lag het juist niet voor de hand dat ze de klachten van
hartfalen zouden verbeteren. Waarschijnlijk berust het gunstige effect op een
voordeliger energiegebruik door de hartspier.
Van de vele soorten vaatverwijders waarmee geëxperimenteerd is bleken
uiteindelijk vooral de ACE-remmers, die het RAAS (Renine Angiotensien
Aldosteron Systeem) onderdrukken, effectief. Maar het gunstige effect bleek
mede te berusten op een directe werking op het hart (via de angiotensine II
receptoren in het hart), wat remodelling zou tegengaan.
De sterfte-reducerende werking van deze groepen geneesmiddelen is
geobserveerd bij mensen met hartfalen. Er zijn echter geen klinische studies
uitgevoerd met preventie van hartfalen als primair doel. Indirect bewijs kan
afgeleid worden uit gerandomiseerde klinische onderzoeken van de behandeling
van mensen met een hoog risico op HVZ waarbij ook gekeken is naar hartfalen
als een van de uitkomstmaten. Vooral onderzoeken naar het effect van
geneesmiddelen zoals ACE-remmers of angiotensine II receptorantagonisten bij
hoge bloeddruk zijn wat dat betreft in het bijzonder interessant. Een metaanalyse
uit 2003 liet helaas geen gunstig effect zien op de incidentie van
hartfalen (Turnbull, 2003). Recent zijn echter enkele grote meta-analyses
gepubliceerd naar de medicamenteuze behandeling van hypertensie die wel
positieve effecten op hartfalenincidentie lieten zien (Law et al., 2009; Verdechia
et al., 2009). Uit die studies blijkt dat de incidentie van hartfalen met ongeveer
een kwart afneemt, waarbij ACE-remmers en β-blokkers/diuretica een duidelijk
beter effect hebben en veiliger zijn. De analyse van Verdechia et al. (2009) liet
zien dat er een direct verband is met de grootte van de bloeddrukdaling: iedere
5 mmHg afname van de bloeddruk verlaagt het risico op hartfalen met 24%.
Pagina 72 van 122