Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
realistische terugdringing van overgewicht en obesitas. Zo vonden ze dat een
terugdringing van obesitas en overgewicht met 30%, 8,5% van de hartfalen
gevallen zou kunnen voorkomen (Loehr et al., 2010). In het laatste hoofdstuk
laten we vergelijkbare berekeningen zien die met het CZM zijn gemaakt.
5.7 Lichamelijke (in)activiteit
Was de relatie tussen gewicht en risico op hartfalen al complex, hoe levenslange
lichamelijke activiteit het hart beïnvloedt is nog moeilijker te analyseren. Veel is
dan ook nog onbekend over de relatie tussen bewegen en hartfalen. Dat ligt
gedeeltelijk aan de nauwe verwevenheid met andere risicofactoren, zoals
overgewicht, en voor een ander deel aan de ‘ongrijpbaarheid’ van bewegen als
patroon in het dagelijkse leven. Anders dan bloeddruk of BMI is er geen
eenvoudige maat om de hoeveelheid beweging in een getal uit te drukken.
Ondanks deze obstakels zijn er wel aanwijzingen dat voldoende beweging
bescherming biedt tegen het krijgen van hartfalen. In de Finse studie hierboven
al genoemd in paragraaf 5.6 is ook de relatie tussen lichamelijke activiteit en het
risico op hartfalen onderzocht (Wang et al., 2010). Van de bijna
60.000 deelnemers in de leeftijd 25-74 jaar, allemaal zonder hartfalen bij
aanvang, is het beweegpatroon in kaart gebracht met vragenlijsten. Daarbij is
ook beweging op, voor, en van en naar het werk nagevraagd, wat
gecompliceerde analyses opleverde. De werkactiviteit werd gecategoriseerd in
drie categorieën (laag, midden, hoog), evenals het vervoer naar en van het
werk, en ook de vrijetijdsactiviteit. Zo geanalyseerd, bleken zowel de activiteit
op het werk en de vrijetijdsactiviteit invers gecorreleerd met hartfalenincidentie.
Anders gezegd, bij voldoende van die vormen van beweging leek hartfalen
minder vaak voor te komen. Als alle categorieën beweging werden
samengevoegd bleek dat mannen in de gunstigste categorie voor alle drie de
categorieën een 31% lager risico op hartfalen hadden en vrouwen 34%.
In Framingham bleek na 20 jaar observatie van een subgroep van het cohort
regelmatige intensieve lichamelijke activiteit het risico op hartfalen te verlagen
met 18%, onafhankelijk van BMI (Kenchaiah et al., 2009). Ook de NHANES Istudie
liet zien dat lichamelijke inactiviteit een belangrijk risico is, met een PAR
van 9% (He et al., 2001).
Alles bij elkaar zijn er dus slechts weinig studies waarin getracht is het verband
te onderzoeken tussen lichamelijke activiteit en de kans op hartfalen. Daarnaast
zijn er enkele studies waarin het effect van regelmatig bewegen op de vorm en
functie van het hart bij asymptomatische mensen is gemeten. Daar wordt in het
volgende hoofdstuk nader op ingegaan.
5.8 Cholesterol en andere bloedbestanddelen
Als belangrijke risicofactor voor het hartinfarct is een te hoog cholesterolgehalte
in het bloed indirect ook een risicofactor voor hartfalen. Het is echter ook hier
weer de vraag of deze en andere serumlipide waardes niet ook een
onafhankelijk effect hebben op het risico van hartfalen. En, indien er wel een
dergelijk verband is, of dat ook causaal is.
Opvallend genoeg is hier nog vrij weinig onderzoek naar gedaan, ondanks (of
misschien juist dankzij) de grote belangstelling waarin cholesterol zich sinds
lange tijd heeft mogen verheugen. In een recente analyse van gegevens van het
Framingham en ‘offspring-cohort’ (samen 6860 individuen) blijkt een duidelijk
verband tussen serumlipide waardes, vooral HDL-cholesterol, en het optreden
Pagina 58 van 122