Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
In de Medicare-populatie nam de mortaliteit slechts licht af, met ongeveer 5%
over de 20-jarige periode. Toch was het in de interpretatie van de auteurs te
wijten aan deze gedaalde sterfte, die groter was dan de daling van de incidentie,
dat de prevalentie in absolute zin toenam van 140.000 naar 200.000, en in 2003
de omvang van 12% van de Medicare (65-plus)-populatie bereikte. De toename
van de prevalentie vlakte echter af en bleef vanaf 2000 constant (Curtis et al.,
2008b).
In een recente analyse van de Zuid-Londen-studie (het Hillongdon-
Bromleycohort, zie paragraaf 3.2) werd de sterfte 6 maanden na een eerste
diagnose van hartfalen vergeleken tussen de periodes 2004-2005 en 1995-
1997. De mortaliteit was 14% in 2004-2005, vergeleken bij 26% in 1995-1997
(Mehta et al., 2009).
In Zweden werd een afname gezien in de 1-jaars mortaliteit in de oudere
leeftijdsgroepen met ongeveer 4% per jaar (Schaufelberger et al., 2004). Een
andere Zweedse studie die de sterfte vergeleek over de periode 1987-2003 op
grond van Zweedse ziekenhuisontslaggegevens (eerste opname wegens
hartfalen) rapporteerde dat de sterfte afnam tussen 1987 en 1995, meer bij
mannen dan bij vrouwen, maar daarna stabiliseerde. Sinds 2001 was er geen
verdere afname (Shafazand et al., 2009).
Ook de grote Schotse studie van Jhund et al. onderzocht de verandering van
sterfte over de periode 1986-2003 (Jhund et al., 2009). Overleving verbeterde
vrij sterk over de hele periode. De 5-jaars overleving nam toe met ongeveer
20%-30% en de mediane overleving ging omhoog van 1,33 naar 2,34 jaar bij
mannen, en van 1,32 naar 1,79 bij vrouwen.
Al met al zijn er aanwijzingen dat, terwijl de leeftijdsspecieke incidentie grofweg
gelijk is gebleven, de mortaliteit de afgelopen 10 jaren licht gedaald is, mogelijk
als gevolg van betere therapie. De daling lijkt echter vooral te hebben
plaatsgevonden in de jaren voor 2000.
4.1.3 Ziekenhuisopnames
Een lastig te interpreteren indicator voor trends in de prevalentie van hartfalen
vormen de aantallen ziekenhuisopnames. Hierboven is daar wat betreft
Nederland al bij stilgestaan: een stijging in de periode 1980-1993, die daarna
tot stilstand kwam. Een studie uit 2001 uit Schotland, dat een gedetailleerde
ziekenhuisopnameregistratie heeft, kwam tot conclusies die overeenkomen met
die van de Nederlandse studies. Een analyse van de data over de jaren 1990-
1996 liet een stijgende en daarna afnemende trend (met een piek in 1993-
1994) zien in (absolute aantallen) ziekenhuisopnames. De auteurs suggereerden
dat de ‘hartfalenepidemie’ aan het afvlakken was (Stewart et al., 2001). Wel
nam het aantal heropnames toe en het aantal opnames met hartfalen als
secundaire diagnose nam zelfs sterk toe (bij mannen meer dan een
verdubbeling). De opnameduur nam af, waardoor ook het totale aantal
ziekenhuisdagen wegens hartfalen afnam. In 1996 was hartfalen
verantwoordelijk voor 4,2% van alle ziekenhuisbeddagen. Overigens liggen de
Schotse getallen over het algemeen iets hoger dan de Nederlandse.
Deze Schotse studie was een vervolg op een eerdere studie over de periode
1980-1990 (McMurray et al., 1993). Die studie had wel een sterke toename
laten zien van 130 per 100.000 naar 212 (hartfalen als hoofddiagnose). Uit de
VS zijn vergelijkbare bevindingen gerapporteerd (Haldeman et al., 1999;
Pagina 43 van 122