Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
4 Trends in de epidemiologie van hartfalen?
Om te kunnen schatten hoe de prevalentie van hartfalen zal veranderen, is
inzicht nodig in de relevante epidemiologische trends. Zoals in de inleiding
beschreven, is er sinds de jaren 90 van de vorige eeuw gewaarschuwd voor een
sterke toename van de prevalentie van hartfalen (McCullough et al., 2002;
Bonneux et al., 1995; et cetera). In dit hoofdstuk brengen we bij elkaar wat er
in de literatuur is gerapporteerd over eventuele tijdtrends in de
epidemiologische kengetallen van hartfalen.
4.1 Historische trends in de epidemiologie van hartfalen: observaties uit de
literatuur
Veranderingen in het aantal mensen met hartfalen kunnen het gevolg zijn van
verschillende ‘mechanismen’: veranderingen in de samenstelling van de
bevolking of in de leeftijdsspecifieke epidemiologische parameters incidentie,
prevalentie en mortaliteit.
De meest in het oog springende oorzaak voor een toename van het aantal
mensen met hartfalen is de vergrijzing van de bevolking. Hartfalen is immers
overwegend een ziekte van de oude dag. Aangezien het aandeel ouderen onder
de bevolking voorlopig nog blijft toenemen, zal op grond daarvan de prevalentie
van hartfalen ook toenemen. Projecties gemaakt met het RIVM Chronisch Ziekte
Model laten dit goed zien (zie paragraaf 4.2).
Een andere hypothese is dat de toename in de prevalentie van hartfalen die de
afgelopen decennia is gezien voor een deel het gevolg is van een verbeterde
behandeling van, en overleving na, een hartinfarct. Een doorgemaakt hartinfarct
vergroot de kans op het krijgen van hartfalen, of, met andere woorden, een
hartinfarct is een belangrijke risicofactor voor hartfalen. Hartfalen zou zo de late
prijs zijn die wordt betaald voor medische vooruitgang.
Ook veranderingen in de prevalentie van andere risicofactoren zouden kunnen
leiden tot een toename in de leeftijdsspecifieke incidentie, zoals een toename in
de prevalentie van hoge bloeddruk, of obesitas, of suikerziekte. Wanneer
mensen die hartfalen krijgen langer overleven, zal de prevalentie natuurlijk ook
toenemen.
We laten voorlopig buiten beschouwing wat de mogelijke oorzaken van
veranderingen in leeftijdsspecifieke incidentie of sterfte zouden kunnen zijn. De
belangrijkste vragen die eerst beantwoord moeten worden zijn of er überhaupt
sprake is van een toename in de leeftijdsspecieke incidentie en of de overleving
verbeterd is. Trends in deze twee factoren over de tijd zijn in een aantal studies
onderzocht die we in de volgende paragrafen samenvatten.
4.1.1 Trends in incidentie
Analyse van de Framingham-data laat zien dat er van 1950 tot 1970 juist een
dalende incidentie was bij vrouwen, maar tussen 1970 en 1999 bleef de voor
leeftijd gecorrigeerde incidentie bij mannen en vrouwen gelijk (Levy et al.,
2002). Ook de Rochester-studie liet een gelijkblijvende
leeftijdsgestandaardiseerde incidentie zien tussen 1979 en 2000 (Roger et al.,
2004). Een eerdere publicatie over dat cohort liet echter een dalende incidentie
Pagina 41 van 122