Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
drie keer zo hoog risico (Nichols et al., 2004; Kannel et al., 1994; Stegmayr en
Asplund, 1995; Levy et al., 1996; Aronow en Ahn, 1999; Chen et al., 1999;
Chae et al., 1999; Cost, 2000; Gottdiener et al., 2000; He et al., 2001;
Abramson et al., 2001; Bahrami et al., 2008; Wilhelmsen et al., 2001; Cesari et
al., 2003; Ingelsson et al., 2005; Goeree et al., 2009; De Simone et al., 2010).
Inderdaad zijn er sterke aanwijzingen dat hartfalen bij diabetes samengaat met
specifieke afwijkingen van de hartspier. Op grond van onderzoek van
overledenen (autopsie) suggereerden Rubler et al. (1972) dat er een
karakteristieke diabetische cardiomyopathie bestaat. Dat idee is overgenomen
en bevestigd door andere onderzoekers (Factor et al., 1980; Galderisi et al.,
1991; Galderisi, 2006).
Het is recent gebleken dat niet alleen diabetes een risicofactor is voor hartfalen,
maar dat ook sommige soorten antidiabetesmedicatie (bloedsuikerverlagende
geneesmiddelen) het risico op hartfalen waarschijnlijk vergroten, in het
bijzonder de relatief nieuwe geneesmiddelen van de categorie thiazolidinediones
(TZD). Zo verhoogt rosiglitazone het risico op hartfalen bij diabetespatiënten
(Komajda, 2010). Verder zijn er aanwijzingen dat, omgekeerd, hartfalen
diabetes verergert en insulineresistentie met zich meebrengt bij mensen die
daarvoor geen diabetes hadden (AlZadjali et al., 2009). Onder
hartfalenpatiënten met diabetes is de sterfte hoger (Kamalesh en Cleophas,
2009).
5.6 Overgewicht
Overgewicht betekent bijna letterlijk een zwaardere belasting voor het hart. Op
de lange duur verhoogt die extra belasting het risico op hartfalen, waarschijnlijk
in combinatie met stoffen die door vetweefsel geproduceerd worden, zoals
adipokinen en misschien ontstekingsmedicatoren. De manier waarop
overgewicht het risico op hartfalen verhoogt is echter nauw verweven met
andere risicofactoren. Overgewicht gaat gepaard met een hogere kans op
hypertensie (Wilson et al., 2002). Hypertensie verhoogt de kans op hartfalen
zowel direct als indirect doordat het risico op een hartinfarct groter is bij hoge
bloeddruk. Maar overgewicht verhoogt ook de kans op een hartinfarct
onafhankelijk van de bloeddruk. En daarnaast gaat overgewicht vaak gepaard
met diabetes. De wederzijdse relaties tussen de risicofactoren zijn weergegeven
in het schema hieronder.
De moeilijkheid is om te schatten wat de ‘bijdrage’ van overgewicht aan het
risico op hartfalen is. Daartoe ‘corrigeren’ de meeste epidemiologische studies
voor andere risicofactoren. Vanuit het oogpunt van preventie is dat echter
minder relevant. Dan geldt eerder dat hoe meer andere risicofactoren
overgewicht beïnvloedt, hoe meer gezondheidswinst te halen is door
overgewicht te verminderen.
Pagina 56 van 122