Hartfalen: epidemiologie, risicofactoren en toekomst

RIVM Rapport 260401006
geselecteerde groep was (Djoussé et al., 2009). Verder bleek ook uit die studie
dat het risico constant blijft tot 80-jarige leeftijd, en aanzienlijk hoger is bij
ongunstige leefstijlfactoren.
3.4 Prevalentie
Voor het vaststellen van de prevalentie zou een representatieve steekproef uit
de bevolking genomen moeten worden, waarbij alle geselecteerde individuen
systematisch onderzocht zouden moeten worden op de aanwezigheid van
hartfalen (inclusief echocardiografie). Het is duidelijk dat dit op praktische
onuitvoerbaarheid stuit. In plaats daarvan zijn we aangewezen op dezelfde
soorten bronnen als hierboven beschreven. Bij de cohortstudies kan bijvoorbeeld
op ieder ‘meetmoment’ de prevalentie binnen het cohort bepaald worden. De
vraag is dan natuurlijk wel hoe representatief het cohort is voor de bevolking
waarvan het onderdeel uitmaakt. In Nederland kan ook weer voor de prevalentie
gebruik worden gemaakt van de huisartsenregistraties.
3.4.1 Enkele beperkingen
Mede door de verschillen in criteria en onderzoeksmethodes variëren de getallen
in de literatuur sterk. In een overzicht uit 1997 vonden Cowie en collega’s
bijvoorbeeld dat de gerapporteerde prevalenties uiteenliepen van 3 tot 20 per
1000 (Cowie et al., 1997). Er is vaak op gewezen dat in landen met een goed
ontwikkelde eerstelijnsgeneeskunde een deel van de patiënten door de huisarts
wordt behandeld en dat er aanzienlijke verschillen bestaan in de karakteristieken
van de patiënten die door de huisarts behandeld worden en de patiënten voor
wie de cardioloog de verantwoordelijkheid van de behandeling heeft (Rutten et
al., 2003). Onderzoek naar de prevalentie zal uiteraard beide groepen patiënten
moeten bestrijken.
Prevalentie-onderzoeken waarbij gebruik is gemaakt van een volledige
beoordeling van de ventrikelfunctie (systolisch en diastolisch) zijn vrijwel niet
verricht. Zelfs wanneer wel echocardiografie is verricht is dat vaak onvolledig
gebeurd en wordt bijvoorbeeld alleen de ejectiefractie gerapporteerd. HFbEF is
dan niet goed gedocumenteerd. Er doet zich dus de volgende onduidelijkheid
voor: studies zonder resultaten van echocardiografie kunnen zowel HFbEF als
HFvEF betreffen, maar zijn veel minder betrouwbaar vanwege het ontbreken van
objectieve vaststellingen; van de studies met echo tellen sommige HFbEF wel
mee en andere niet.
Een aantal studies heeft (mede) betrekking op asymptomatische
linkerventrikeldisfunctie: er werd een verminderde ejectiefractie bij
echocardiografie gevonden, maar er waren geen klachten en verdere
verschijnselen van hartfalen. Asymptomatische linkerventrikeldisfunctie voldoet
dus niet aan de definitie van hartfalen. We zullen uitgebreider ingaan op zulke
studies in hoofdstuk 6, omdat aymptomatische echoafwijkingen relevant zijn
voor mogelijkheden tot vroege opsporing en preventie.
Ten slotte merken we op dat de prevalentie natuurlijk afhangt van de
leeftijdsopbouw van de bevolking die onderzocht wordt. Verwarrend is dat soms
de prevalentie de gehele (volwassen) bevolking betreft en soms alleen een
subgroep, zoals 65-plussers, of mensen in de leeftijdsgroep 70-79 jaar. Dit
wordt niet altijd duidelijk aangegeven.
Pagina 30 van 122