Jaarverslag_Mensenhandel-2011 - Centrum voor gelijkheid van ...

gebeurt de interventie vaak ’s avonds laat of zelfs ’s
nachts, terwijl zowel de slachtoffers als terreinactoren
vermoeid zijn. Slachtoffers worden op dat moment aan
veel factoren blootgesteld. Dikwijls is dit niet het juiste
moment en weigeren ze op dat moment het contact
met de centra.
Daarnaast stelt zich de vraag naar een evaluatie van
de begeleidingsvoorwaarden, de uitval en de stopzettings-
en doorverwijsprocedures van de slachtoffers. In
welke mate moeten deze niet meer gestoeld worden op
maat van de verschillende slachtofferprofielen? Tijdens
onze gesprekken toonden de magistraten en politiediensten
hun grote tevredenheid over hun samenwerking
met de centra, maar in enkele gevallen maakten
magistraten of politiemensen melding van hun bemiddelende
tussenkomst ter voorkoming van de stopzetting
van het slachtofferstatuut. Sommige magistraten
opperden ook het idee om een soort mobiel team van
medewerkers van de centra op te richten voor de begeleiding
van de slachtoffers die zich ver van één van de
drie centra bevinden. Dit vereist een versterking van de
middelen van de centra.
Het Belgisch slachtoffersysteem heeft nood aan een
pragmatische stapsgewijze verfijning zonder te raken
aan zijn fundamentele basisprincipes wat tot een
uitholling en eventuele ontmanteling van het systeem
zou kunnen leiden. Dit geldt onder meer voor de
slachtoffergroep van minderjarigen en slachtoffers uit
dossiers die zonder gevolg worden geklasseerd omdat
de dader onvindbaar is. Eventueel kan de vraag gesteld
worden of specifieke kwetsbare doelgroepen 273 die te
angstig zijn om verklaringen af te leggen maar duidelijk
slachtoffer zijn van mensenhandelpraktijken, hiervoor
ook in aanmerking zouden kunnen komen. Dit
zou dan bijvoorbeeld wel een speciale goedkeuring
vereisen van de referentiemagistraat die de feiten uit
het dossier kent. Het systeem moet ook werkbaar en
beheersbaar blijven voor de gespecialiseerde centra en
de verschillende actoren.
Het Belgisch slachtoffersysteem blijft een internationaal
voorbeeld op het vlak van evenwicht en werking.
In 2011 werden 153 slachtoffers opgenomen in het
slachtofferstatuut en ontvingen ze begeleiding via de
gespecialiseerde centra. Vijftig slachtoffers ontvingen
273 Zie ook eerder: Hoofdstuk 2, Fenomeenanalyse, dossier Belgisch-Marokkaanse baruitbaatster.
een permanente verblijfsvergunning op basis van hun
slachtofferstatuut mensenhandel. 274 Dit bewijst dat het
Belgisch slachtoffersysteem ook effectief in de praktijk
werkt.
Het is vooral van belang dat de eerstelijnsdiensten
de multidisciplinaire omzendbrief volledig en correct
toepassen. In het Belgische systeem hoeft het slachtoffer
geen klacht neer te leggen maar enkel relevante
verklaringen af te leggen. Deze slachtoffers moeten
altijd in contact gebracht worden met medewerkers
van de gespecialiseerde centra die ter beschikking
moeten zijn. Dit vereist uiteraard ook een permanentiesysteem
bij de centra. De eerstelijnsdiensten moeten bij
hun grote en voorbereide acties, waarbij ze veel slachtofferintercepties
verwachten, de medewerkers van de
gespecialiseerde centra verwittigen die de kans moeten
krijgen zelf het statuut aan de slachtoffers uit te leggen.
Uit de praktijk blijkt dat dikwijls de eerstelijnsdiensten
zelf het slachtofferstatuut uitleggen omdat ze er niet
altijd in slagen de centra te contacteren of hiertoe ook
geen initiatief nemen.
Het Centrum vraagt een bredere operationalisering
van het permanentiesysteem dat door de slachtoffercentra
wordt gewaarborgd ten behoeve van de eerstelijnsdiensten.
De vraag stelt zich of de centra in de
toekomst hun opvang en begeleiding niet meer moeten
toespitsen op maat van de specifieke behoeften van
de verschillende soorten slachtofferprofielen onder
wie EU-slachtoffers en drugsverslaafde slachtoffers.
Dit vereist passende middelen voor de centra. Het
Centrum vraagt prioritair dat alle actoren zich inzetten
voor de invulling van een correcte en volledige toepassing
van het slachtofferstatuut mensenhandel. Verder
dient er nagedacht worden om het Belgisch slachtoffersysteem
met behoud van zijn basispeilers op een
pragmatische en stapsgewijze manier te dynamiseren,
zodat het verbetert maar ook werkbaar blijft voor de
verschillende actoren op het terrein.
274 Zie ook: Deel 3, Cijfergegevens en statistische informatie.
Mensenhandel
Mensensmokkel
106 * 107