Jaarverslag_Mensenhandel-2011 - Centrum voor gelijkheid van ...

Een schadevergoeding
kan het risico
verminderen om
opnieuw slachtoffer van
mensenhandel te worden.
Hoewel het verkrijgen van
een vergoeding niet voor
alle slachtoffers een prioriteit
of doel op zich is, dient
het belang ervan niet gemarginaliseerd
te worden. Een
veroordeling die gepaard gaat met de toekenning van
een schadevergoeding kan immers het vertrouwen
van het slachtoffer in justitie vergroten. Daarnaast
kan de vergoeding het slachtoffer in staat stellen een
nieuw leven uit te bouwen of een positief duwtje in
de rug geven. Het kan ook het risico verminderen om
opnieuw slachtoffer van mensenhandel te worden. 107
Hierbij mag niet uit het oog worden verloren dat naargelang
de situatie van het slachtoffer en de uitbuitingsvorm,
de interesse in een schadevergoeding
kan variëren. Sommige slachtoffers van gedwongen
seksuele uitbuiting zullen misschien eerder weigerachtig
staan tegenover het ontvangen van een schadevergoeding
van hun uitbuiter. Slachtoffers van seksuele
uitbuiting uit een zogenaamde win-winsituatie en
slachtoffers van economische uitbuiting kunnen hier
helemaal anders tegenover staan. Hun initiële doelstelling
was immers geld verdienen, waarna zij slachtoffer
van mensenhandel werden. De interesse zal ook
veelal afhangen van de persoonlijke situatie van het
slachtoffer, maar ook van de informatie die hem hierover
wordt gegeven. In een dossier dat later in fenomeenanalyse
aan bod komt, vinden we een treffende
illustratie van een slachtoffer dat interesse heeft in het
compensatieaspect. Het Marokkaanse slachtoffer van
107 Joint UN Commentary on the EU Directive – A Human Rights-Based Approach,
2011, p.86.
economische uitbuiting in de bouwsector stelde tijdens
het verhoor het volgende: “Ik zweer u dat ik naar hier
ben gekomen om te werken. Ik wil hier geen problemen
veroorzaken. Ik wil gewoon geld blijven verdienen
door te werken. Zonder geld kan ik niet naar m’n land
terug. Mijn ouders hebben alles opgegeven voor mij. Ik
kan niet met lege handen thuiskomen. De [uitbuiter]
moet me minstens terugbetalen wat hij me nog moet.
Op die manier kan ik terugkeren zonder gezichtsverlies
te lijden.” 108
Het effectief bekomen van een schadevergoeding gaat
echter gepaard met vele obstakels. De daadwerkelijke
betaling van de uitgesproken schadevergoeding,
bijvoorbeeld, zal in vele mate vooreerst afhangen van
de solvabiliteit van de dader, en vervolgens van een
succesvolle opsporing van de geldstromen, inbeslagname
en verbeurdverklaring al dan niet met toewijzing
aan de burgerlijke partij.
Na een algemene situering van de toegang tot compensatiemogelijkheden
voor slachtoffers mensenhandel,
behandelen we achtereenvolgens de mogelijkheid om
de schadevergoeding te bekomen via de gerechtelijke
weg; door middel van tussenkomst van Toezicht
Sociale Wetten, die slachtoffers van economische
uitbuiting zou kunnen bijstaan in het recupereren van
achterstallige lonen en ten slotte werpen we een blik op
de Commissie voor Financiële Hulp aan Slachtoffers
van Opzettelijke Gewelddaden en aan de Occasionele
redders, als een al dan niet adequaat compensatiemiddel
voor slachtoffers mensenhandel.
108 Zie ook Deel 2, Hoofdstuk 2, punt 2.2.
1. Toegang tot compensatie voor slachtoffers van mensenhandel
Diverse internationale instrumenten schrijven de
toegang tot compensatie voor slachtoffers van opzettelijke
gewelddaden voor. Het gaat hier om instrumenten
die specifiek gericht zijn op de strijd tegen
mensenhandel, de strijd tegen georganiseerde misdaad
en slachtoffers van gewelddaden.
Het VN-verdrag inzake transnationale georganiseerde
criminaliteit, verwacht van verdragsstaten dat ze
gepaste procedures voorzien om slachtoffers toegang
te verlenen tot compensatie en schadevergoeding,
alsook de slachtoffers in staat stelt zich te laten vertegenwoordigen
in de verschillende stadia van een straf-