Jaarverslag_Mensenhandel-2011 - Centrum voor gelijkheid van ...

3. (Schijn)zelfstandigen
De verhoogde strijd tegen uitkeringsfraude maakt
van zelfstandigen een kwetsbare groep. Het vraagt
van de maatschappelijk werker bijgevolg extra waakzaamheid
om slachtoffers van schijnzelfstandigheid
te kunnen onderscheiden van zij die opzettelijk het
OCMW misleiden om een uitkering te bekomen. De
algemene vooringenomenheid dat zelfstandigen die bij
het OCMW aankloppen wel eens fraudeurs zouden
zijn, laat soms weinig ruimte om onder de zelfstandigen,
EU-burgers die slachtoffer zijn van uitbuitingssituaties
te detecteren. Een aantal indicatoren
zoals steeds weerkerende werkgevers, huisvesting bij
of aangeboden door de firma, barre werkomstandigheden,
lage inkomens, kunnen wijzen op uitbuitingssituaties.
Extra vorming en ondersteuning zou de
maatschappelijk werker kunnen helpen deze waakzaamheid
aan de dag te kunnen leggen.
Slachtoffers van economische uitbuiting die zonder
hun medeweten als zelfstandigen werden tewerkgesteld
lopen bovendien het risico een zware schuldenlast
4. Initiatieven
In 2011 werden een aantal initiatieven genomen
om het zogenaamde oneigenlijk gebruik van het
sociaal statuut van zelfstandigen door hoofdzakelijk
EU-burgers uit de nieuw toegetreden lidstaten aan te
pakken. Het zogenaamde oneigenlijk gebruik bestaat
erin dat de EU-burger zich als ‘zelfstandige of helper
van een zelfstandige’ bij een sociaal verzekeringsfonds
aansloot met de bedoeling zijn aansluitingsattest te
gebruiken als document voor het bekomen van een
verblijfsrecht van meer dan drie maanden in België.
Een verblijfsrecht van drie maanden bood hem dan
vervolgens de mogelijkheid aanspraak te maken op
maatschappelijke integratie (met name het leefloon).
In de strijd tegen deze fictieve aansluitingen wordt
sinds 1 oktober 2010 een bijkomende controleprocedure
opgestart voor de personen die aan het sociaal
verzekeringsfonds een ‘specifiek attest van aansluiting’
opvragen om zich in te schrijven bij een gemeente.
op te bouwen wanneer zij later
de rekeningen voor hun
sociale bijdragen ontvangen
en die niet kunnen betalen.
Maatschappelijk werkers en
OCMW’s zouden hierin ook
ondersteund en gesensibiliseerd
kunnen worden wanneer
deze personen aankloppen bij het OCMW om
hun schuldenlast af te betalen. Deze slachtoffers hebben
er dan ook belang bij klacht in te dienen en verklaringen
af te leggen.
Maatschappelijk werkers die cliënten begeleiden in
hun schuldbemiddeling zijn bijzonder goed geplaatst
om slachtoffers van schijnzelfstandigheid te detecteren.
Een sensibilisering van deze maatschappelijk werkers
onder meer door middel van een vorming rond indicatoren
kan alvast bijdragen tot een betere detectie van
dergelijke slachtoffers.
Iedere persoon die dergelijk attest opvraagt, wordt
gemeld aan het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen
der Zelfstandigen (RSVZ). Dit attest wordt
enkel afgeleverd door het sociaal verzekeringsfonds op
aanvraag en na in ontvangstname van een in te vullen
vragenlijst. De EU-burger verbindt zich ertoe deze
aan het RSVZ te bezorgen met de elementen/bewijsstukken
die aantonen dat sprake is van de werkelijke
uitoefening van een economische activiteit. Als
deze vragenlijst niet wordt ingevuld of als de vragenlijst
onvoldoende bewijskrachtige gegevens van de
reële uitoefening van een zelfstandige activiteit omvat,
dan wordt het sociaal verzekeringsfonds gevraagd de
aansluiting van de betrokkene retroactief te schrappen.
In die gevallen kunnen dan ook geen sociale rechten
worden opgebouwd.
In de periode van 1 oktober 2010 tot 31 maart 2011
hebben een tweeduizendtal EU-burgers een specifiek
Mensenhandel
Mensensmokkel
44 * 45
Maatschappelijk werkers
die cliënten begeleiden in
hun schuldbemiddeling
zijn bijzonder goed
geplaatst om slachtoffers
van schijnzelfstandigheid
te detecteren