download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Afb. 43, 44 en 45 Zie kleurkatern.
Paling als muzikaal symbool 243
lingsoundmuseum geopend (afb. 43, 44 en 45); het is gevestigd
in de palingrokerij van Jan Smit (niet de zanger) aan
Slobbeland 19 te Volendam, met de halte van bus 112 vanaf
Amsterdam CS voor de deur. In Volendam heeft alles een
prijs, en dus is het museum niet gratis toegankelijk, zelfs
niet voor Volendammers. Alle artiesten waren bij de feestelijke opening, met Jan Smit als
stralend middelpunt. Zijn populariteit vooral bij bakvissen kent zijn weerga niet en hijzelf
dikt zijn imago van romantische jongeman maar al te graag aan.
In maart 2006 verscheen van de hand van Dick de Boer, oprichter en inrichter van het Palingsoundmuseum,
een boek met de titel Palingsound, 100 jaar muzikaal bloed in Volendam
(Terra/Lannoo), alsof men al honderd jaar van een eigen lokale sound spreekt. De paling vervangt
in de titel de letter ‘s’: de besmuiktheid over dit symbool in relatie tot de lokale muziek
is kennelijk verdwenen. ‘Bloed’ verwijst naar de Volendamse identiteit die een unieke authenticiteit
claimt en ook uitstraalt, terwijl het woord bloed in deze context niet meer zo beladen
is als het ooit was. In 2005 was de volksmusicologische afstudeerscriptie (Universiteit
Utrecht) van Grigori Sarolea met de titel Bokkingsound. Een onderzoek naar het ‘mooi zingen’ in Volendam
afgerond. De wat geforceerd overkomende term bokkingsound heeft geen ingang
gevonden. Wel was het voor Dick de Boer een van de redenen om over ‘100 jaar’ te reppen,
want de kennis over de lokale muziekcultuur van vóór de rock ‘n’ roll – dus die van de
ouders, overgrootouders en betovergrootouders van de veramerikaniseerde palingpopmuzikanten
– was sinds Veurmans boek voor het eerst door een jonge, onafhankelijke onderzoeker
aangevuld en toegankelijk beschreven. Sarolea werkte ook mee aan de televisiedocumentaire
‘Volendam Zingt’ (Jan Kelder, 2004; NPS i.s.m. EBU).
Oude palingsoundhelden zoals Piet Veerman (Cats) en Jan Keizer (BZN) en jonge zoals
Jan Smit vertellen in interviews tegenwoordig zelf enthousiast over die geschiedenis. Ze laten
daarmee zien dat ze enerzijds hun generatiegebonden gêne over de volksmuzikale wortels
van hun eigen muziek en zang, en anderzijds hun afkeer van externe onderzoekers – die
‘jassen’ met hun geleerde praatjes – aan het afschudden zijn. Liever buigen ze nu die kennis
om naar eigen gebruik en onderschatten daarbij de promotionele toepassingsmogelijkheden
niet. Het zijn niet alleen op zich mooie verhalen, maar een lange geschiedenis is ook
goed voor meer respect en een vaste plaats in de annalen. De Volendamse identiteit wordt
steeds zelfbewuster op een gezaghebbende manier onderstreept. Wie ‘eigen muziek’ heeft,
ís iemand, daar kan niemand omheen. Dat komt het sterkst over als de brengers van een dergelijke
boodschap ook buiten de eigen gemeenschap populair zijn. Dat is de gouwe popkelen
uit het ‘dorp aan de zee’ wel toevertrouwd.