download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

De eerste Jager
In spanning werd in de 18de en 19de eeuw na Buisjesdag gewacht op de komst van de eerste
‘Jager’. De gemeenschappelijke Vlaardingse en Maassluise reders waren een vereniging
aangegaan, genaamd ‘De Jagerij’. Op gedeelde kosten werden enkele snelvarende hoekers,
later ook een stoomschip, uitgerust, die van de haringvloot de vangsten overnamen, met het
doel deze zo spoedig mogelijk naar het vaderland te brengen. De komst van de eerste Jager
werd in spanning afgewacht. De spanning moet na Sint Jan met de dag zijn toegenomen. In
1818 dichtte Hubertus van Overvest (1782- ? ):
Daar komt, daar is de dierb’re kiel!
Met vlaggen aan den top;
En ieder heft met hart en ziel,
den blijden juichtoon op.
“Hoe is, hoe gaat het met de vloot?
Wat brengt de Jager mee?”
Dit is de vraag van klein en groot,
Die rondgaat langs de reê. 9
‘Een eigen Hollandsch feest’ 223
Niet alleen bracht deze de lichtgezouten ‘groene haring’ aan, waarnaar een seizoen lang was
uitgekeken, ook was de hoeveelheid aangebrachte haring een eerste teken voor het welslagen
of (al dan niet geheel) mislukken van de haringvangst van dat jaar. De Jagers waren herkenbaar
aan hun ‘Jagerijvlag’, een witte vlag met blauwe rand, waarbinnen een eveneens
blauw vissersschip was weergegeven. Vanaf de toren van de Grote Kerk van Vlaardingen
hielden de torenkijkers alle van zee binnenkomende schepen in de gaten, uitkijkend naar de
Jagerijvlag. De Jagers brachten in Maassluis en in Vlaardingen aan de Westhavenkade bij het
Jagerijpakhuis de vangst aan. Dit pakhuis werd door De Jagerij geëxploiteerd en diende als
gemeenschappelijke opslagruimte. Nadat de eerste vangsten door de Jagers waren aangebracht
en deze hun weg naar de consument hadden gevonden, was het de beurt aan de vissersschepen
zelf om de vangst naar de thuishaven te brengen. Aanvankelijk was De Jagerij
een initiatief van reders in meerdere vissersplaatsen, maar uiteindelijk was Vlaardingen de
enige stad die deze gewoonte in stand hield, verband houdende met de leidende positie binnen
de haringvisserij. De Jagerij beleefde in 1892 zijn laatste jaar en werd vanwege te geringe
belangstelling van reders niet meer hervat. 10
Sein Op! / Bal Op!
Vanaf de toren van de Grote Kerk van Vlaardingen keken ‘uitzienders’, later ook wel ‘torenkijkers’
genaamd, uit naar de terugkerende Jager. Naast het signaleren van de Jagers, stelde
de bevolking er belang in ook de komst van de andere schepen te vernemen. Zodra zij er één
zagen, werd vanaf de toren een sein gegeven, zodat de gehele stad kon zien dat een schip in
aantocht was. Pieter Jacobus Kikkert (1801-1886) schreef hierover in 1827:
9 H. van Overvest Kup, Vaderlandsche Blijdschap bij de aankomst van den eersten haring te Vlaardingen den 2 van hooijmaand 1818
(Schiedam 1818) 4.
10 F.W. Assenberg, ‘De haringjagerij, in het bijzonder te Vlaardingen in de negentiende eeuw’, Netwerk Jaarboek Visserijmuseum
(Vlaardingen 2001) 7-34.