download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Lutgard Mutsaers
Paling als muzikaal symbool
Geschiedenis en identiteit van de Volendamse popsound 1
Duizenden Lia’s in Nederland en België liepen naast hun schoenen van trots toen het Engelstalige Lea
van The Cats uit Volendam in de tweede week van november 1968 Veronica’s hitparade binnenkwam.
‘The memory of your smile / that will never leave my mind’, zong een groepje langharige nachtegalen
uit het wereldberoemde Noord-Hollandse vissersdorp. Ze deden dat in een stijl die bekend geworden is
als palingpop.
Palingsound wordt begrip
De term ‘palingsound’ werd in 1968 gelanceerd door een deejay van Radio Veronica, Joost
den Draayer (pseudoniem van Willem van Kooten). Hij had het verzinnen van leukdoenerige
neologismen afgekeken van Amerikaanse radiodeejays. Met paling als belangrijk handelsobject
van de Volendammer vissers, was de term palingsound wel toepasselijk gekozen.
Paling is glad, en glad is de muziekproductionele uitdrukking voor een gepolijste plaatopname,
zonder foute of valse noten en andere onvolkomenheden. Den Draayer dacht meer
aan glibberigheid – de geijkte reactie van stoere (media)mannen op sentimentele ballades.
Toch zag ook hij het nieuwe, ongehoorde van de palingpop van The Cats in. Vooral hun
solo- en samenzang waren nieuwe geluiden in de Nederpop.
Opgegroeid in het rock-’n-rolltijdperk, begonnen de muzikanten van The Mystic Four,
zoals hun bandnaam aanvankelijk luidde, tijdens de opkomst van de merseybeat pittige dansmuziek
in het internationale popidioom te spelen. Als The Cats kwamen ze op de valreep
van 1966 voor het eerst in de Nationale Hitparade, met What a crazy life. Op de dag van hun
radiodebuut stonden in alle Volendamse visverwerkingsfabrieken de machines stil en waren
de straten uitgestorven.
Al gauw ontevreden over de kennelijke veroordeling tot de middelste
regionen van de hitparade, begonnen The Cats in 1968 met
Turn around and start again voorzichtig aan een nieuw hoofdstuk in
hun carrière (afb. 37). De tempi daalden, het geluid werd voller.
Daarbij trokken ze zich steeds minder aan van toonaangevende
genres als progressieve pop en psychedelische sounds. Turn around
and start again kwam tot nummer veertien. Op de volgende single
werd het Cats-geluid verder uitgediept. Times were when (1968)
kwam tot nummer twee. De volgende acht jaar stonden The Cats in
Nederland onbedreigd aan de top. Ze hadden in die periode twaalf
top-tien en vijf nummer-een hits. De meeste songs uit de hoogtij- Afb. 37 Zie kleurkatern.
dagen waren composities van bassist Arnold Mühren, zoals Lea
(1968), Why (1969) en het grootste palingpopsucces, One way wind (1971). In 1973, op het absolute
hoogtepunt van hun roem, schreef Telegraaf-journalist Jip Golsteijn een boek over
1 Het eerste gedeelte van dit artikel is eerder gepubliceerd onder de titel: ‘Opkomst en achtergronden van de palingpop’,
in: Louis Peter Grijp (hoofdredacteur), Een muziekgeschiedenis der Nederlanden (ISBN 90-5356-488-8, Amsterdam University
Press-Salomé, Amsterdam 2001) 737-742. Het is met toevoeging van tussenkoppen hieruit overgenomen. De epiloog
over palingsound in de 21ste eeuw heeft de auteur voor Holland toegevoegd in mei 2006.