download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Hollands Spoor
In Hollands Spoor wordt een tentoonstelling, museum of monument uit Holland onder de
aandacht gebracht. Dit keer bespreekt Frans Engelsma, projectmedewerker Educatie Artis,
de bouw en enkele bewoners van – en gaat Cindy van Weele op speurtocht in – het
Artis Aquarium te Amsterdam
Op zaterdag 2 december 1882 werd het Artis Aquarium geopend. Het was ‘een sobere aangelegenheid, al
was het gebouw opgefleurd met groen en vlaggen’, zoals Hans Nieuwendijk, hoofdredacteur van het tijdschrift
ARTIS, het in zijn artikel ‘100 jaar Artis-Aquarium’ in 1982 omschrijft. ‘Om een uur ’s middags
werden de gasten – onder wie burgemeester Van Tienhoven, wethouders, gemeenteraadsleden, bestuurders
van de universiteit – door de voorzitter van het Artis-bestuur, E.W. Cramerus, in de Koningszaal
van het restaurant welkom geheten, waarna Westerman het een en ander over de bouw vertelde. In veel
kranten en periodieken werd Jules Vernes ‘Nautilus’ van kapitein Nemo aangesleept om de pracht van het
onderwaterleven tot uitdrukking te brengen.’
Het Artis Aquarium (afb. 52 & 53) was niet het eerste
in zijn soort, de grote aquarium-hausse was namelijk
omstreeks 1850 in Engeland op gang gekomen.
De opening van het ‘Fish-House’ in 1853 in
de London Zoo was een sensatie van de eerste orde
en de golf sloeg over naar andere landen. Parijs
(1859), Hamburg (1864), Hannover (1866), Boulogne-sur-Mer
(1867), Brussel (1868), Le Havre,
Keulen en Berlijn (1869) en Napels (1875), de ene
na de andere stad kreeg zijn eigen openbare aquarium.
Eigenlijk was de geschiedenis van het Artis
Aquarium al ruim voor 1882 begonnen. In 1860
was men vlakbij de plaats, waar zich nu het Vogelhuis
bevindt, begonnen met een speciale afdeling
‘kunstmatige vischteelt’, waar zalm en forel werd
gekweekt uit vanuit Frankrijk en Duitsland geïmporteerd
kuit. Deze kweekruimte, als het ware de
voorloper van het Artis Aquarium, was in gebruik
Afb. 52 Aquariumgebouw van Artis aan de Plantage Middenlaan, Amsterdam, ca 1910. Foto: Artis.