download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
258 hollands spoor<br />
re’ mannetje, dat je kunt herkennen<br />
aan zijn uitgezakte mondbo<strong>de</strong>m,<br />
niet te eten. Als <strong>de</strong> jongen<br />
eenmaal zijn uitgekomen, lijkt pa<br />
er al vrij snel genoeg van te hebben.<br />
Hij spuugt zijn kroost uit<br />
tussen <strong>de</strong> vlijmscherpe stekels<br />
van <strong>de</strong> dia<strong>de</strong>emzee-egel. Die<br />
soort komt voor in <strong>de</strong> natuurlijke<br />
biotoop van <strong>de</strong> juweelkardinaalbaars en behoort<br />
daarmee dus tot het standaard <strong>de</strong>cor van zijn bak<br />
(afb. 59). Tussen <strong>de</strong> zee-egelstekels groeien <strong>de</strong><br />
baarsjes ver<strong>de</strong>r op, als ze nog heel klein zijn dicht<br />
tegen het lichaam van <strong>de</strong> zee-egel aan en naarmate<br />
ze groter wor<strong>de</strong>n, steeds meer naar <strong>de</strong> buitenkant.<br />
Af en toe doen ze zelfs aan zee-egel-‘hopping’ en<br />
verhuizen ze van <strong>de</strong> ene naar <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re ‘gastheer’.<br />
Omdat er, ogenschijnlijk althans, geen voor<strong>de</strong>el<br />
voor <strong>de</strong> zee-egel in <strong>de</strong>ze vorm van samenleving zit,<br />
wordt gesproken van ‘commensalisme’.<br />
Al heel wat collega-aquaria zijn gelukkig gemaakt<br />
met jonge juweelkardinaalbaarsjes, maar<br />
vreemd genoeg is <strong>de</strong> aanvankelijk zo succesvolle<br />
voortplanting, in Artis én an<strong>de</strong>re aquaria, gestopt<br />
bij <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> generatie. Alsof <strong>de</strong> nakomelingen in<br />
gevangenschap binnen enkele generaties onvruchtbaar<br />
zijn gewor<strong>de</strong>n. Inmid<strong>de</strong>ls wordt overwogen<br />
om weer wildvang ‘juweeltjes’ aan te schaffen,<br />
waarbij wel dui<strong>de</strong>lijk is dat je daar toch<br />
Afb. 58 Zie kleurkatern.<br />
Cindy van Weele<br />
Op zoek naar <strong>Holland</strong>se vis in Artis<br />
Het is druk in Amsterdam en het regent pijpenstelen.<br />
Op <strong>de</strong> Plantage Mid<strong>de</strong>nlaan lopen groepjes<br />
toeristen met paraplu in <strong>de</strong> ene en een plattegrond<br />
in <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re hand naar <strong>de</strong> hoofdingang<br />
van <strong>de</strong> dierentuin. Om half tien loop ik <strong>de</strong> Artispoort<br />
door en zet koers naar het Aquarium (afb.<br />
60), startpunt voor <strong>de</strong> zoektocht naar <strong>Holland</strong>se<br />
vis in Artis.<br />
In het Aquarium is het rustig. Het eerste bassin<br />
op <strong>de</strong> bene<strong>de</strong>nverdieping is een on<strong>de</strong>rwaterkijkje<br />
in een Amsterdamse gracht (afb. 61). De<br />
gracht is tien jaar gele<strong>de</strong>n gemaakt, om meer<br />
aansluiting te bie<strong>de</strong>n tussen <strong>de</strong> jonge bezoeker<br />
en zijn leefomgeving. Het is een lengtedoorsne<strong>de</strong><br />
van een gracht, alsof je zelf twee meter uit <strong>de</strong><br />
kant in het water staat. Er staan een paar gepar-<br />
voorzichtig mee moet zijn. De<br />
soort heeft zo’n beperkt verspreidingsgebied<br />
dat het niet <strong>de</strong>nkbeeldig<br />
is dat hij helemaal wordt<br />
weggevangen. De vraag is of je<br />
een verantwoord systeem kunt<br />
opzetten, waarbinnen plaats zal<br />
zijn voor ‘vangstquota’ en voor<br />
het opzetten van een fokprogramma<br />
ter plaatse op <strong>de</strong> Banggai-archipel. Daaraan<br />
wordt momenteel door een aantal openbare<br />
aquaria, waaron<strong>de</strong>r Artis, gewerkt.<br />
In het Artis Aquarium kan <strong>de</strong> bezoeker een route<br />
langs vier mammoetbakken volgen. Deze reuzenaquaria<br />
zijn als ecosysteem ingericht. Er is on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re een Amsterdamse gracht, een Amazonevloedbos<br />
en een tropisch koraalrif te zien. Daarna<br />
kan men op <strong>de</strong> bovenverdieping <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> Grote Zaal<br />
bezoeken, met links achterin <strong>de</strong> stierkophaaien en<br />
<strong>de</strong> juweelkardinaalbaarzen. In <strong>de</strong> daarnaast gelegen<br />
tentoonstellingszaal<br />
zijn wisseltentoonstellingen<br />
te zien die<br />
door het Zoölogisch<br />
Museum van <strong>de</strong> Universiteit<br />
van Amsterdam<br />
wor<strong>de</strong>n georganiseerd.<br />
Afb. 59 Zie kleurkatern.<br />
keer<strong>de</strong> auto’s boven je, er hangt een fietswrak<br />
half over <strong>de</strong> ka<strong>de</strong> en er ligt een nest op een drijven<strong>de</strong><br />
autoband. In het echt is het grachtenwater<br />
troebel, maar hier is het water hel<strong>de</strong>r. ‘Het water<br />
van <strong>de</strong> Amsterdamse Gracht is geadopteerd door<br />
<strong>de</strong> Dienst Waterleiding en Rioleringen’, staat er<br />
te lezen. Er zwemmen grote vissen in rond.<br />
De laatste <strong>de</strong>cennia komen er weer verschillen<strong>de</strong><br />
soorten zoetwatervissen voor in <strong>de</strong> grachten:<br />
baars, kolbei, win<strong>de</strong>, karper, zeelt, rietvoorn,<br />
snoek en brasem. De Amsterdamse grachten zijn<br />
geen open riolen meer, <strong>de</strong> troep die mensen erin<br />
gooien wordt er regelmatig met <strong>de</strong> puinboot uitgevist<br />
en er is controle op chemische verontreiniging.<br />
Futen komen jagen in <strong>de</strong> gracht, wat betekent<br />
dat er voldoen<strong>de</strong> voorntjes en jonge