download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Afb. 39 Omslag van Volendam, leven en lied (Arnhem
1968) van de folkorist Veurman, die de laatste
traditionele liederen van de ‘mooizingers’
vastlegde.
Paling als muzikaal symbool 237
klaren. De Volendammers zelf houden wel van verhalen die hen verbinden met verre landen;
daarmee krijgt het keiharde, armzalige verleden van hun dorpje immers een interessante
kleur, en dat is altijd goed in de showbusiness.
‘Gouwe kelen’
Volgens folklorist B.W.E. Veurman, auteur van Volendam, leven en lied (1968) (afb. 39), stonden
de Volendammers al in de 18de eeuw bekend om hun ‘volstrekt eigen’ manier van zingen,
‘wonderlijk, schijnbaar maat-loos en vol willekeurig lijkende versieringen’, in combinatie
met een fysieke beleving van hun zangkunst. ‘Mooi zingen’ betekende in Volendam
zingen met versieringen en variaties en een bepaalde overwogen manier van het ‘proeven’
van de woorden. Op feesten en kermissen hadden de ‘mooizingers’ ieders aandacht. Door de
kritische houding van de Volendammers zelf, was het epitheton ‘gouwe keel’ – zoals iemand
met een mooi zangstem in het dorp werd genoemd – een ware eretitel. De Volendamse gouwe
kelen stonden bekend om de realistische, humoristische en maatschappijkritische teksten
van hun liederen. Die gingen over het zeemansleven, het eveneens harde bestaan op de
wal en de kracht van de elementen, maar ook over politiek. Dat was de autoriteiten bij tijde en
wijle zo onwelgevallig dat ze de muziekbeoefening in Volendam onderdrukten en zelfs verboden.
Die leefde dan ondergronds voort om des te sterker weer uit te kunnen barsten.
In 1958-1959 werden de laatste traditionele liederen opgetekend door Veurman, samen
met de lokale amateurmuziekwetenschapper Pater C. Tuip, zelf afkomstig uit een familie
van mooizingers. Elf oude mensen zongen ze voor. Deze vorm van conservering van oude
tradities was volgens veel Volendammers tijdverspilling. De oude tijden waren voorgoed