download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Afb. 8 Kopskelet van een haring
met de benaming van enkele botjes;
diverse in de tekst genoemde
botjes zijn niet zichtbaar omdat
ze dieper in de kop liggen. (s):
botten uit de schoudergordel; (k):
botten van het kieuwdeksel. Tekening:
Koninklijk Belgisch Instituut
voor Natuurwetenschappen,
Brussel / bewerking:
ROB Amersfoort.
Hollandse Nieuwe 155
pleet bewaarde kolfstokken, een soort 16de-eeuwse golfclubs, die deel uitmaakten van de lading.
Het schip was waarschijnlijk van een Hollandse haven op weg naar Kampen toen het
in de Zuiderzee verging. 24
Onderdeel van de bewaard gebleven lading waren de resten van zeventien tonnetjes. Om
te achterhalen wat er in heeft gezeten, zijn tijdens de opgraving uit zeven tonnetjes grondmonsters
genomen. 25 Omdat de monstername alleen een kwalitatief doel had en niet ook
gericht was op de hoeveelheden die in de tonnen verpakt zaten, is indertijd geen acht geslagen
op het volume van de monsters en is niet al het materiaal verzameld. Ook zichtbare resten
onder de losse duigen van uiteengevallen tonnen, en enkele
andere concentraties vondsten die vermoedelijk afkomstig waren
uit vaatjes, zijn bemonsterd. 26 De grondmonsters zijn vervolgens
gezeefd over zeven met een zeer fijne maaswijdte (2 mm). Naast
stukjes hout leverde dit duizenden kleine, goed geconserveerde
visbotjes op (afb. 9). Deze zijn, deels onder een binoculair, onderzocht
in het archeozoölogisch laboratorium van de Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Het lab beschikt over Afb. 9 Zie kleurkatern.
een vergelijkingscollectie van, onder andere, botten en botjes van
zoogdieren, vogels en vissen die bij opgravingen in Nederland kunnen voorkomen. Met behulp
van die collectie kan worden vastgesteld van welke diersoort gevonden resten zijn, en
om welke skeletonderdelen het gaat.
Tabel 1 geeft een overzicht van de resultaten. In totaal konden 28.952 visbotjes op soort
en skeletonderdeel gedetermineerd worden. Hieronder zaten 84 palingresten (uit monster
58), 23 wervels van een paling en een schub van een baars (uit monster 42), en nog twee
baarsschubben (uit monster 37 en 68). De resten van deze zoetwatervissen hebben echter
een totaal andere conservering dan het overige visbot en zijn waarschijnlijk pas veel later,
nadat de Zuiderzee IJsselmeer was geworden, op natuurlijke wijze bij het scheepswrak terechtgekomen.
Ze behoren niet bij de lading van het schip en worden verder buiten beschouwing
gelaten.
24 Informatie A.B.M. Overmeer (Nieuw Land Erfgoedcentrum).
25 De vondstnummers van de combinaties van ton en monster zijn: (M11-)2/3; 34/35; 38/40; 39/41; 43/53; 44/55; 57/58.
26 Monster M11-9, mogelijk behorend bij ton M11-7; monster 37, mogelijk behorend bij ton 30; en enkele monsters die niet
aan specifieke tonnen konden worden toegeschreven: M11-11, 31, 42, 68, 75, 77, 78.