Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Dwars doorheen twee decennia doctoraatstrajecten in Vlaanderen
kwart van alle nieuwe doctorstitels. Het resterende kwart van de doctorstitels
wordt verdeeld tussen de sociale en humane wetenschappen.
• Een stijgende succesgraad: Van de onderzoekers die tussen 1990-1991 en 2000-
2001 aan een doctoraatstraject begonnen, behaalde de helft (51,6%) een doctoraat
binnen een periode van acht jaar na startdatum. Achter dit globale cijfer voor de
volledige cohorte schuilt een sterk stijgende trend: van 43,6% naar 62,4%. Met
andere woorden: twee op de drie doctoraatsonderzoekers behalen tegenwoordig
de doctorstitel binnen een redelijke termijn van acht jaar. Breiden we de berekening
van succesgraden uit naar alle junior onderzoekers aan een Vlaamse universiteit
– dus ook diegenen die niet in een specifiek doctoraatstraject zitten – dan is
de succesgraad voor de meest recente cohorte (instromers uit het academiejaar
2000-2001) 50,5%. Hoewel dit laatste cijfer minder representatief is voor het meten
van ‘doctoraatsrendement’, worden de verdere berekeningen in deze studie wel
voor deze volledige junior onderzoekspopulatie gemaakt, precies met de bedoeling
om de differentiatie tussen diverse aanstellingsstatuten te kunnen illustreren.
• Naar wetenschapscluster. De succesgraad ligt over de hele periode berekend het
hoogst bij onderzoekers in de exacte wetenschappen, maar de medische en de toegepaste
wetenschappen beginnen deze sterke score te benaderen. Onderzoekers uit
de humane en de sociale wetenschappen behalen de laagste succesgraden, maar
ook bij hen vertonen de slaagkansen een stijgend patroon. De algemene toename
van de succesgraad manifesteert zich niet in de exacte wetenschappen.
• Het statuut waarop onderzoekers werkzaam zijn, heeft een zeer sterke invloed op
de doctoraatskansen van junior onderzoekers. De succesgraad ligt in het algemeen
het hoogst bij onderzoekers die vroeg of laat in hun predoctorale carrière een competitief
mandaat hebben verworven bij het FWO of IWT: het percentage behaalde
doctoraten bij deze onderzoekers fluctueert over de jaren heen tussen 74,8% en
84,5%. Zij worden gevolgd door onderzoekers met een competitief verworven mandaat
van de eigen universiteit. Bij assistenten stellen we een lichte stijging in succesgraad
vast, maar voor hen is een periode van acht jaar onvoldoende om het rendement
van de investering echt te kunnen meten. Onderzoekers die zijn aangesteld
binnen een project voor fundamenteel onderzoek, zijn nu ook veel meer dan vroeger
gericht op het behalen van de doctorstitel. De laagste succesgraden vinden we
terug bij onderzoekers die tijdens hun loopbaan enkel werden tewerkgesteld op
‘andere’ projecten (zoals beleidsgericht onderzoek, onderzoek op vraag van bedrijven):
hun doctoraatskans fluctueert over de jaren heen tussen de 10% en 20%, maar
dit betreft dan ook onderzoekers die meestal geen ambitie noch enige verplichting
hebben om te doctoreren.
• Naar gender. Het percentage onderzoekers dat een doctoraat behaalt, ligt steeds
hoger bij mannelijke onderzoekers dan bij hun vrouwelijke collega’s. Bij de onderzoekers
die zijn gestart in 2000-2001, behaalde 57,0% van de mannen een doctoraat
en 42,4% van de vrouwen. De kans op succes steeg de voorbije tien jaar sterker bij
mannen dan bij vrouwen – een minder goed signaal voor het verhoopte genderevenwicht.
3