Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen
voor een brede waaier aan mogelijkheden voor indicatorenontwikkeling en verder
onderzoek.
Wanneer we de indicatorenset rond doctoraatstrajecten in het ruimere beleidskader
van prestatiemeting plaatsen, gaat het vooral om input-, proces- en outputindicatoren
(zie o.m. Bouckaert et al., 2003). Inputindicatoren betreffen vooreerst de (ingezette of
geplande) middelen in monetaire termen maar ook in termen van menselijk kapitaal.
In dit kader kunnen we de absolute en relatieve omvang van de middelen die worden
geïnvesteerd in doctoraatsonderzoek en de evolutie van het aantal junior onderzoekers
dat via publieke middelen wordt gefinancierd als inputindicatoren beschouwen.
Outputindicatoren peilen dan weer naar de afgeleverde diensten, initiatieven of producten:
mogelijke outputindicatoren die in deze publicatie worden opgenomen zijn bijvoorbeeld
(de evolutie in) het aantal doctoraten, de doctoraatsuccesgraden of het aandeel
onderzoekers dat via verschillende publieke financieringskanalen het doctoraat
behaalt.
Procesindicatoren betreffen processen die relevant zijn in de realisatie van doelstellingen,
die een doorlooptijd of tussenfasen meten. Men bekijkt hierbij bv. de vooropgestelde
timing, budgettering, inzet van staf. Procesindicatoren kunnen ook gaan over de tevredenheid
van de doelgroep of over de ervaringen met een bepaalde maatregel. Een
belangrijke procesindicator die op basis van de HRRF-databank geformuleerd wordt,
is de tijd die nodig is (in verschillende statuten, via verschillende financieringskanalen)
om het doctoraat af te werken: de zogenaamde tijd tot doctoraat. Een andere procesindicator
geeft weer hoeveel mensen er tijdens het doctoraatstraject afhaken en wat hun
kenmerken zijn. Naast deze types van indicatoren zijn er ook zogenaamde contextindicatoren
die de context schetsen waarin het beleid plaatsvindt en die mogelijk de impact
en het effect van maatregelen kunnen duiden (zie ook hoger). Een relevante contextindicator
die het klimaat voor wetenschappelijk onderzoek kan weergeven, is de mate
waarin de 3% BBP norm voor investeringen in O&O (Lissabon-doelstelling/
Europa2020-doelstelling) in Vlaanderen wordt bereikt, en meer specifiek de overheidsinvesteringen
in wetenschappelijk onderzoek.
Impactindicatoren betreffen dan weer de directe gevolgen van het beleid of de getroffen
maatregelen op maatschappelijk niveau: een voorbeeld van een impactindicator kan
betrekking hebben op het aandeel doctoraatstudenten dat het doctoraat valoriseert via
het verder zetten van een onderzoeksloopbaan binnen of buiten de academische sector
meteen na het doctoraat.
Effectindicatoren betreffen tot slot de uiteindelijke gevolgen van een beleid(smaatregelen)
op lange termijn: deze indicatoren laten zich minder gemakkelijk meten omwille
van een aantal beperkingen. De mogelijkheid bestaat dat een effect zich niet laat
omschrijven in kwantitatieve termen, of dat er zich een probleem van attributie voordoet
waarbij niet duidelijk is in welke mate er sprake is van een effect van beleid of (ook)
van externe factoren. Het uiteindelijke effect – of de outcome – die men wil bereiken is
de opbouw van een sterk menselijk onderzoekskader dat voeding en stimulansen kan
geven aan de verdere ontwikkeling van de Vlaamse kennis- en innovatiegestuurde economie.
22