Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen
sleutel zijn sinds de oprichting van dit fonds reeds enkele malen bijgestuurd; in 2003
werd de doelstelling om de universiteiten aan te sporen tot een grotere onderzoeksproductiviteit
en een sterkere kwaliteitsfocus, vertaald naar sterk outputgerichte parameters
in de BOF-sleutel. Het jaarlijks aantal publicaties, verworven citaties, alsook het
aantal toegekende doctortitels spelen hierin een belangrijke rol, naast enkele andere
parameters. In 2010 werd op die manier iets meer dan 137 miljoen euro aan BOF-gelden
tussen de Vlaamse universiteiten verdeeld (inclusief het Methusalem programma,
en de aanstelling van onderzoeksprofessoren onder de vorm van BOF-ZAP mandaten
en Tenure Track mandaten). De instellingen kunnen binnen een verplicht aantal programma’s
en competitieve oproepen vrij beschikken over de verdeling van deze middelen;
de financiering van doctoraatsonderzoek met BOF-middelen gebeurt enerzijds via
persoonlijke mandaten die op individuele competitieve basis worden toegekend voor
een maximale duur van vier jaar, en anderzijds via projectmiddelen die de promotor
binnenhaalt en waarop hij/zij een onderzoeker kan aanstellen.
Het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen ontstond na de grondige
staatshervorming van de jaren ‘90 uit wat eerder het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk
Onderzoek heette. De FWO-aspiranten zijn doctoraatsonderzoekers die
een fiscaal vrijgestelde beurs van maximum vier jaar genieten; voor klinische doctoraatsbeurzen
is dat twee jaar. Sinds 2007 staan deze beurzen ook open voor niet-Belgische
aanvragers. Het aantal mandaten dat jaarlijks ter beschikking wordt gesteld,
werd tussen 2004 en 2007 verhoogd van 150 naar 215, maar deze capaciteitsverhoging
kon het toekenningspercentage niet handhaven vanwege het steeds stijgend aantal
aanvragen. Daardoor werd de lat bij de kandidaten steeds hoger gelegd. Een vergelijkbare
evolutie geldt voor het IWT, dat in 1991 na de federalisering van België ontstond
uit het IWONL (Instituut tot aanmoediging van het wetenschappelijk onderzoek in
nijverheid en landbouw). De vierjarige competitieve doctoraatsmandaten, bij het IWT
eerst ‘specialisatiebeurzen’ en meer recent’ doctoraatsbeurzen voor strategisch onderzoek’
genaamd, hebben de laatste jaren een slaagpercentage van ongeveer 25%, ondanks
een sterke verhoging in december 2004 van het aantal jaarlijks toe te kennen mandaten.
Wanneer in deze studie de termen FWO en IWT-mandaten worden gebruikt, wordt
naar deze doctoraatsbeurzen verwezen, ook indien ze teruggaan tot de tijd wanneer de
instellingen nog bekend stonden als respectievelijk NFWO en IWONL.
Een laatste type doctoraatsbeurs die door de Vlaamse overheid op individuele basis
wordt toegekend zijn de Baekeland-beurzen die sinds 2009 deels door de overheid,
deels door bedrijven worden gefinancierd. Kandidaten zijn tewerkgesteld in een bedrijf
of aan de universiteit, binnen een nauwe samenwerking tussen de twee. Gezien de dataset
waarop deze studie gebaseerd is, eindigt in 2009, wordt hier niet verder ingegaan op
deze nieuwe financieringsmogelijkheid.
Sinds de invoering van het Structuurdecreet in 2003 is het aan de Vlaamse universiteiten
ook mogelijk om een doctoraat door twee universiteiten tegelijk te laten uitreiken
indien het doctoraat ook werkelijk werd begeleid door promotoren vanuit deze beide
instellingen, en indien de doctoraatsstudent minstens zes maanden binnen elke instelling
werkzaam was. Dit kan een gezamenlijk doctoraat zijn met een andere Vlaamse,
Waalse of een buitenlandse instelling. Deze doctoraten worden in de HRRF-databank
als één enkel doctoraat beschouwd.
12