Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Hoofdstuk 8. Vrouwen in de academische wereld. Op naar meer gendergelijkheid in het doctoraatstraject
alleen tijdens het doctoraatstraject maar meer nog in de aanloopfase naar een vaste
benoeming (Etzkowitz et al., 1994).
In internationaal onderzoek wordt vaak een positief beeld geschetst als zou de genderongelijkheid
ook in derde cyclus van het hoger onderwijs zijn uitgewist. Hierbij wordt
echter vaak de interactie met het wetenschapsgebied over het hoofd gezien (Mastekaasa,
2005). Zo vond Siegel (2005) geen verschillen naar geslacht per se, maar wel binnen
sommige wetenschapsgebieden. Hoewel er in de sociale, humane en medische
wetenschappen gendergelijkheid heerst of vrouwen zelfs vaker doctoreren dan mannen,
blijven ze in de minderheid bij de exacte wetenschappen (41% – EU27 gemiddelde)
en zeker bij de ingenieurswetenschappen (25% – EU27 gemiddelde) (European Commission,
2009). Hoewel de genderongelijkheid in deze richtingen vandaag de dag heel
wat minder uitgesproken is dan vroeger, is de kloof nog niet gedicht. Veel heeft te
maken met de cultuur die binnen deze wetenschapsgebieden heerst en overwegend
‘mannelijk gedomineerd’ wordt (Etzkowitz, Kemelgor & Uzzi, 2000). Dit verklaart vaak
de ongelijke verdeling bij de instroom van een doctoraat. Het probleem wordt vaak
voorgesteld aan de hand van de ‘leaky pipeline’ metafoor (Sonnert, 1999): het aandeel
vrouwen daalt gradueel naarmate men hoger op de carrièreladder kijkt. Het is een fenomeen
dat mogelijk in alle wetenschapsgebieden van kracht is, maar extra voelbaar is in
de exacte en toegepaste wetenschappen omdat de ondervertegenwoordiging van vrouwen
daar al start tijdens de middelbare school. De pijpleiding lekt dus op verschillende
cruciale momenten in de (onderwijs)carrière van vrouwen. Als remedie wordt gepoogd
om zowel meer (vrouwelijke) jongeren in deze richtingen te krijgen, als de uitval te
beperken en de terugkeer te bevorderen. Zolang de structurele en culturele factoren
niet worden aangepakt, blijft de leiding lekken (Sonnert, 1999).
In Figuur 8.5 worden de verschillen voorgesteld van het aandeel mannen en vrouwen
dat in de ‘harde wetenschappen’ start tegenover de totale studentenbevolking van
zowel master- als doctoraatsniveau. Gemiddeld over 27 Europese landen kiest 38,6%
van alle mannen binnen het hoger onderwijs voor een studierichting binnen de exacte
of toegepaste wetenschappen, tegenover slechts 13,5% van alle vrouwen. Vlaanderen
doet het net iets beter dan Wallonië, maar blijft onder het Europees gemiddelde met
31,5% mannen en 8,8% vrouwen die kiezen voor de exacte of toegepaste wetenschappen.
Het verschil tussen het aandeel mannen en vrouwen blijft in al deze landen hoog
(Eurostat, 2010). De kloof in dergelijke richtingen blijkt dus heel wat moeilijker te
dichten dan de algemenere kloof die aanwezig is binnen het hoger onderwijs.
131