Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen
beschrijven. Voor specifieke analyses kunnen kortere of langere periodes in beschouwing
worden genomen, of worden alternatieve meetmethodes naast elkaar gelegd.
4.3. Hoe wordt een doctoraat gefinancierd
De financiering van het doctoraat is naast de tijdsinvestering de belangrijkste component
in het meten van het doctoraatsrendement. Dit gegeven is echter minder eenduidig
dan men op het eerste gezicht zou vermoeden.
De versnippering in doctoraatsfinanciering, variërend al naargelang de financieringsbron
en het personeelsstatuut (werknemer of bursaal), zorgt voor een brede waaier aan
onderzoeksstatuten met telkens andere ‘drempels’ om ze te verkrijgen. Hun complementariteit
heeft als grote voordeel dat zowel fundamenteel als toegepast onderzoek
tot een doctorstitel kan leiden (VRWB, 2008). De onoverzichtelijkheid die met deze versnippering
gepaard gaat, wordt in deze studie opgevangen door diverse financieringsstatuten
op basis van bepaalde kenmerken te groeperen naar bepaalde aanstellingsstatuten,
en in sommige analyses zelfs verder te clusteren tot drie, vier of vijf groepen al
naargelang de doctoraatsverplichting of doctoraatsverwachting waarmee deze statuten
worden geassocieerd.
Opvallend is dat de helft van de onderzoekers die meer dan één jaar als onderzoeker
hebben gewerkt, op verschillende statuten tewerkgesteld waren tijdens het doctoraatstraject:
heel wat onderzoekers starten hun loopbaan in een kortdurende aanstelling op
een onderzoeksproject om vervolgens over te schakelen naar een competitief doctoraatsmandaat,
een assistentschap of een project van langere duur. De financieringstermijn
voor doctoraatsonderzoek van vier jaar, de ‘standaard’ in Vlaanderen, blijkt bovendien
heel wat korter dan de gemiddelde tijd tot doctoreren. Onderzoekers die een aanstelling
genieten van vier jaar (voor assistente zes jaar) om aan doctoraatsonderzoek te werken,
blijken met die beschikbare tijd niet voldoende te hebben. Met wat geluk kunnen
ze nog aanvullend tewerkgesteld worden op basis van andere onderzoeksfinanciering.
Het tewerkstellingsperspectief dat een jonge onderzoeker heeft bij de start van een
onderzoekstraject (één jaar onderzoekstijd tegenover vier tot zes jaar) bepaalt evenwel
ook de mate waarin men effectief start aan doctoraatsactiviteiten in die eerste periode.
In het hoofdstuk over ‘statuuthoppen’ (hoofdstuk 7) wordt deze problematiek verder
aangekaart.
Het methodologisch probleem van opeenvolgende aanstellingen wordt in deze studie
opgevangen door de variabele ‘dominant statuut’, waarbij men elke onderzoeker via
een aantal beslissingsregels toewijst aan het statuut dat voor zijn of haar loopbaan aan
de universiteit het meest dominant was. De diverse analyses in deze studie wijzen uit
dat het financieringsstatuut de meest bepalende factor is voor de slaagkansen van een
doctoraat, naast het wetenschapscluster waarbinnen het onderzoek wordt gesitueerd.
Hoe meer autonomie en werkzekerheid dit financieringsstatuut biedt, hoe hoger de
slaagkans. Toch is er niet noodzakelijk een causaal verband tussen enerzijds de ‘gunstige
randvoorwaarden’ van autonomie en werkzekerheid bij competitieve doctoraatsbeurzen
en anderzijds de kans op succes voor doctoraatsonderzoek. Precies die prestigieuze
statuten zijn onderhevig aan een strenge selectie. De hogere slaagkans heeft dus
44