Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen
de universiteiten anderzijds. Als het doctoraat geen toegangsticket meer is tot een academische
carrière, wat is het dan wel
De toekomst van doctorandi verschuift dus meer van een verticale naar een horizontale
carrière-ontwikkeling: naast een onderzoekscarrière aan de ‘eigen’ of een andere
Vlaamse universiteit, worden ook cross-nationale doorstroom en cross-sectoriële carrièrepaden
als succesvolle carrièrestappen gestimuleerd. Niet alle jonge onderzoekers
wachten daar echter mee tot ze hun doctorstitel behaald hebben…
Deze studie neemt dan ook geen standpunt in over de betekenis van ‘uitval’ tijdens het
doctoraatsonderzoek, maar waarschuwt wel voor het feit dat de connotatie van de term
‘uitval’ niet noodzakelijk negatief hoeft te zijn in termen van een verloren investering.
Een onderzoeker die na enige jaren doctoraatsonderzoek beslist om de opgedane ervaring
ten dienste te stellen van innovatieve uitdagingen in andere sectoren, kan men
even goed beschouwen als ‘voortijdig’ intersectorieel mobiel. Vooral indien de oorspronkelijk
beoogde doctorstitel in deze specifieke sector van de arbeidsmarkt geen
noemenswaardige maatschappelijke meerwaarde heeft, kan men een dergelijke onderzoeker
geenszins als afvaller uit de doctoraatsrace beschouwen. Bovendien betekent
‘uitval’ uit de Vlaamse academische databanken niet noodzakelijk ‘uitval’ uit het academische
systeem. De toegenomen inkomende mobiliteit van buitenlandse onderzoekers
gaat gepaard met een toegenomen uitgaande internationale mobiliteit. De HRRFdatabank
kent echter grenzen in die zin dat de doctoraatstrajecten van Vlaamse onderzoekers
in het buitenland niet kunnen worden opgevolgd, en dat wie elders een postdoctorale
carrière uitbouwt evenzeer uit het zicht verdwijnt.
De vaststelling van deze opvallende verschuivingen roept belangrijke beleidsvragen op
voor het Human Resource Management van de academische instellingen: de universiteit
is zowel leverancier als ontvanger van hoogopgeleide onderzoekers. Doctors worden
in Vlaanderen nog te vaak getraind met het oog op een eventuele carrière in de
eigen academische instelling (Leyman et al., 2009), terwijl de carrière op lange termijn
voor negen op de tien van de junior onderzoekers in deze HRRF-databank elders zal liggen
– aan een andere universiteit, een hogeschool, in het buitenland, of in een andere
arbeidssector. Als het doctoraat een springplank is naar een brede waaier van werkgevers,
is het ook verstandig deze stakeholders nauwer te betrekken bij het vormen van
deze onderzoekers.
11.2. De ene doctorstitel is de andere niet
Terwijl een analyse van de doctoraatsproductie op heel wat contextuele vragen geen
antwoord kan bieden, biedt een uitvoerige monitoring van deze doctoraatsproductie
wél het nodige basismateriaal om deze context op degelijke wijze in kaart te brengen.
Een treffend voorbeeld vinden we in de sterk verschillende waarde/waardering van een
doctoraat over diverse arbeidssectoren heen. Dit hebben we kunnen vaststellen op basis
van percepties van jonge onderzoekers (Leyman et al., 2009) en percepties van werkgevers
(De Grande, De Boyser, Vandevelde & Van Rossem, 2010). In de onderzoeksdomeinen
die overeenstemmen met arbeidssectoren waar een doctoraatsdiploma hoog
staat aangeschreven, zijn de succesgraden het hoogst en de doctoraatsduur het kortst:
180