Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Hoofdstuk 1. Inleiding
Diverse personeelsstatuten
De diverse financieringsmogelijkheden voor onderzoek in Vlaanderen, en meer specifiek
voor doctoraatsonderzoek, kunnen niet alleen worden onderverdeeld volgens een
finaliteitsmatrix (van fundamenteel tot toegepast onderzoek), volgens hun herkomst
(eerste, tweede, derde of vierde geldstroom), of volgens hun werfprocedures (persoonlijke
mandaten of projecten), zoals hierboven beschreven. De brede waaier aan financieringstypes
brengt vanzelfsprekend ook een waaier aan personeelsstatuten mee die,
zoals Moed et al. (2000) reeds aantoonden, hun eigen impact hebben op de succesfactoren
van doctoraatsonderzoek.
Doctoraatsonderzoek dat uit de werkingstoelagen wordt gefinancierd, gebeurt via de
aanstelling van assistenten. Zij krijgen doorgaans zes jaar de tijd om hun doctoraat af
te werken in de plaats van de gangbare vier jaar in Vlaanderen, aangezien zij hun onderzoek
combineren met een onderwijsondersteunende opdracht die tot 50% van hun tijd
kan innemen. Lange tijd was deze route de meest gangbare start voor een academische
carrière in Vlaanderen.
Onderzoekers die bij het FWO of IWT een doctoraatsbeurs hebben bemachtigd krijgen
een fiscaal vrijgestelde beurs van vier jaar. Hoewel deze bursalen geen arbeidscontract
hebben, genieten zij wel sociale zekerheidsvoordelen (zoals moederschapsrust, pensioenrechten
en werkloosheidsrechten) en krijgen zij binnen de instellingen dezelfde
‘informele’ rechten als personeelsleden.
Doctorandi die bij het BOF via competitie een mandaat hebben verworven of die door
een promotor met projectmiddelen worden gefinancierd, kunnen worden aangesteld
als ‘wetenschappelijk personeel’, nl. een werknemer met een arbeidscontract, maar
sinds 1995 ook als ‘bursaal’. Dit speciale statuut voor onderzoekers, ook wel ‘Dehousse
bursaal’ genoemd, maakte het voor de universiteiten mogelijk om net als het FWO en
IWT jonge vorsers op te leiden tot doctor zonder de volledige loonlast van een wetenschappelijk
personeelslid op zich te hoeven nemen. Dit statuut kan voor een maximum
van vier jaar aan een instelling worden opgenomen, op voorwaarde dat aan doctoraatsonderzoek
wordt gewerkt. De universitaire bursalen en die van het FWO en IWT ontvangen
een beurs die min of meer overeenstemt met het netto loonbedrag van een assistent,
al durfde het precieze bedrag en de eventuele aanvullende voordelen zoals benchfees
en vergoeding van woon- werkverkeer wel variëren. Sinds 2009 zijn deze
beursbedragen en sociale voordelen in Vlaanderen in grote lijnen gelijkgeschakeld.
Wie aangesteld is als ‘wetenschappelijk personeelslid’ heeft geen formele verplichting
tot doctoraatsonderzoek, maar het kan. In de praktijk blijkt dat een belangrijk aantal
dat in een dergelijk statuut fundamenteel onderzoek verricht, ook een doctoraat
behaalt.
Inschrijving voor het doctoraat
Elke onderzoeker die zijn of haar doctoraat voorbereidt, wordt geacht zich als doctoraatsstudent
in te schrijven voor het doctoraat, ook indien zijn of haar personeelsstatuut
automatisch veronderstelt dat deze persoon aan een doctoraat werkt. Tot een tien-
13