Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Dwars doorheen twee decennia doctoraatstrajecten in Vlaanderen
statuten. Opvallend is ook dat bijna twee op drie assistenten hun doctoraat behaalt
wanneer ze voorafgaand aan hun assistentschap of nadien, ook via andere financiering
onderzoekswerk kunnen verrichten. Voor de assistenten die geen andere aanstelling
hebben gehad is de slaagkans slechts twee op vijf. Niet alle vormen van statuuthoppen
leveren goede slaagpercentages op of worden aangegaan met het oog op het behalen
van het doctoraat: soms biedt het aaneenrijgen van kortlopende contracten gewoon
een opportuniteit om aan de universiteit te kunnen blijven werken als onderzoeker. De
redenen om van financieringsstatuut te veranderen hebben ongetwijfeld een doorslaggevender
effect op de doctoraatskans dan de mogelijkheden die het statuut an sich te
bieden heeft.
Over aanblijven en uitvallen
Niet iedereen die met doctoraatsonderzoek begint, houdt het vol. Na acht jaar gefinancierde
tijd blijft slechts 3% van de onderzoekers werken aan de instelling zonder een
doctoraat behaald te hebben. De rest is ofwel gedoctoreerd, of is elders beginnen werken.
Het uitvalpatroon verschilt tussen statuten, wetenschapsclusters, nationaliteiten
en andere variabelen. Bij de uitvalsgraden vallen al vanaf het derde jaar duidelijke verschillen
op tussen de wetenschapsdisciplines: reeds 41,8% van de junior onderzoekers
uit de sociale wetenschappen is uitgevallen na drie jaar, terwijl dit slechts 23,2%
bedraagt in de exacte wetenschappen. Vergeleken met assistenten zijn junior onderzoekers
met mandaten van het BOF, FWO en IWT minder geneigd om af te haken tijdens
het doctoraatstraject. De motivatie om te blijven is het kleinst bij onderzoekers tewerkgesteld
op een of andere vorm van projectfinanciering. Het risico op uitval stijgt ook
lichtjes al naargelang de leeftijd bij aanvang van het doctoraat hoger is, en is ook hoger
voor vrouwen dan voor mannen. Ook naar nationaliteit is er een verschil op het vlak
van hoe snel men het doctoraat behaalt of uitvalt uit het doctoraatstraject. Niet-EU
onderzoekers doctoreren het snelst, gevolgd door EU onderzoekers van buiten België
en Belgen. Niet-EU en EU-onderzoekers vallen ongeveer even vaak vroegtijdig uit; de
Belgen nemen iets minder snel de beslissing om het doctoraat op te geven. Over de tijd
heen blijkt wel dat de kans op uitval over de geobserveerde cohortes heen daalt.
Dieper graven: verschillen tussen en binnen wetenschapsclusters
De slaagpercentages tussen wetenschapsclusters verschillen sterk, maar ook binnen
deze clusters is de variatie soms groot. De hoogste slaagpercentages vinden we terug in
de ‘harde’ wetenschappen meerbepaald in de wetenschapsdomeinen farmaceutische
wetenschappen (63,8%), scheikunde (63,4%) en en natuurkunde (58,8%). Toch zijn er
ook binnen deze wetenschapsclusters disciplines waar de kansen op het behalen van
een doctoraat veel lager liggen, bijvoorbeeld in de architectuur (27,1%), bouwkunde
(38,3%), lichamelijke opvoeding en kinesitherapie (39,1%) en aardwetenschappen
(39,2%). In de sociale en humane wetenschappen ligt de slaagkans doorgaans lager,
maar daarbinnen bevinden zich desalniettemin wetenschapsdomeinen met hoge slaagpercentages:
psychologie (43,4%), wijsbegeerte (48,2%) en theologie (57,8%). Voor de
rechtswetenschappen (23,4%) en economische wetenschappen (28,1%) is de slaagkans
dan weer zeer laag.
5