Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Hoofdstuk 4. Hoe meet je succes
vóór ze aan een Vlaamse universiteit verbonden waren. Hun doctoraatsduur is in de
berekeningen van deze studie een onderschatting van de werkelijkheid. Ook bij onderzoekers
zonder een academisch personeelsstatuut of bursaalstatuut – die bijvoorbeeld
in hun vrije tijd, met eigen middelen of in het kader van een tewerkstelling buiten de
universiteit aan doctoraatsonderzoek werken – is de bepaling van een startdatum moeilijk,
zeker omdat in het verleden de start van hun doctoraatsonderzoek veelal niet (of
niet correct) in universitaire databanken werd geregistreerd. De doctoraatsduur van
wetenschappelijke medewerkers, daarentegen, kan dan weer een overschatting van hun
werkelijke doctoraatsduur zijn. Mogelijks ontwikkelde de intentie om een doctorstitel
te behalen, zich pas na enkele jaren onderzoekstijd. De betere registratie in de laatste
jaren via de (aan de meeste instellingen verplichte) inschrijving voor het doctoraat als
student, zal het berekenen van tijdsvariabelen voor de meest recent gestarte cohorte
doctoraatstudenten zeker vergemakkelijken. Toch zal het nodig blijven om bij het
aspect ‘duurtijd’ het administratieve registratiemoment af te toetsen aan de werkelijke
context van het onderzoeksgebeuren.
Een andere kanttekening moet worden geplaatst bij de diverse interpretaties van ‘duurtijd’.
Beschouwen we enkel de kalendertijd die verloopt tussen start- en einddatum, en
gaan we ervan uit dat de startdatum goed gedefinieerd kan worden, dan is de tijd-totdoctoreren
berekening eenduidig. In geval van afwezigheid wegens ziekte, moederschapsrust,
een andere vorm van verlof of een periode van tijdelijke werkloosheid tussen
contracten, geeft de kalendergebaseerde ‘duurtijd’ echter een vertekend beeld. Om
daaraan tegemoet te komen wordt in sommige hoofdstukken in deze studie waar dit
relevant is, afgeweken van de standaard definitie voor ‘tijd tot doctoreren’ en worden
afwezigheden wel in rekening gebracht. Op die manier wordt de efficiëntie van de werkelijk
gefinancierde onderzoekstijd berekend, naast de internationaal meer gangbare
definitie die enkel het verschil tussen eind- en startdatum verrekent.
Om de evolutie in het doctoraatsrendement over de tijd te kunnen volgen, moet de
periode waarover ‘succes’ gemeten wordt, dezelfde zijn voor alle cohortes. De methodologie
die in de eerdere doctoraatsstudies werd gehanteerd, gaf een vertekend beeld van
de evolutie in doctoraatssucces over de tijd omdat de observatietijd voor een junior
onderzoeker die gestart was in 1990-1991 veel groter was dan voor een junior onderzoeker
die in 1999-2000 was gestart (Visser & Moed, 2000; Deschrijver et al., 2001). Op
basis van de analyses op de HRRF-databank stellen we vast dat het grootste deel van de
junior onderzoekers dat een doctoraat behaalt, dit in de periode van vier tot zes jaar na
startdatum doet. Na zes jaar blijft de kans dat iemand nog doctoreert, toenemen, maar
vanaf acht jaar na startdatum wordt het aandeel onderzoekers dat alsnog een doctoraat
behaalt, zeer klein. Om die reden werd in deze studie als standaard een tijdsframe van
acht jaar opgesteld om doctoraatssucces te kunnen meten voor verschillende instroomcohortes.
Iemand die na acht jaar doctoreert is weliswaar succesvol voor wat het behalen
van de doctorstitel betreft, maar als het de bedoeling is om het rendement van de
(tijds)investering te kunnen meten is het ‘afsluiten’ van de meettijd na acht jaar perfect
verantwoordbaar. Deze methode biedt immers de mogelijkheid om met dezelfde ijkpunten
trends over de tijd te monitoren en om verschillen tussen diverse cohorten,
geslachten, nationaliteiten en financieringssituaties van doctoraatsonderzoekers te
43