Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen
ren van onderzoeksprojecten. Sinds de invoering van het bursaalstatuut is het aantal
personeelsleden met het statuut van ‘wetenschappelijke medewerker’ aan de Vlaamse
universiteiten bijgevolg sterk gedaald. In de plaats is een grote groep nieuwe onderzoekers
aangeworven die gedurende maximaal vier jaar als bursaal onderzoek uitvoeren.
Deze categorie van doctoraatsbursalen kent een zeer hoge turn-over. De druk om het
doctoraatsonderzoek binnen deze termijn met succes af te ronden, via een takenpakket
dat een plaats moet vinden binnen vaak algemenere projectdoelstellingen, is groot:
22 % haakt reeds binnen het eerste jaar af. Wie de doctorstitel wel haalt, kan in vele
gevallen niet lang blijven werken binnen dit of een aanverwant project, aangezien zijn/
haar personeelskost na vier jaar tijd plots verdubbelt. Hoewel deze onderzoekers alsnog
een zinvolle carrière kunnen uitbouwen elders, gaat heel wat expertise verloren in het
academische vakgebied, die toch efficiënter zou kunnen worden ingezet binnen de
speerpuntdomeinen die een instelling op (middel)lange termijn uitzet.
De diversiteit aan financieringskanalen, gekoppeld aan de meervoudige finaliteit van
wetenschappelijk onderzoek, is noodzakelijk om de brede verantwoordelijkheden van
een universiteit inzake onderzoek te ondersteunen. De criteria voor de beoordeling van
fundamenteel onderzoek verschillen van die van strategisch basisonderzoek, toegepast
onderzoek en beleidsgericht onderzoek. Ze blijven hun meerwaarde bewijzen in complementariteit.
De fragmentering in financieringsmechanismen voor doctoraatsonderzoek,
daarentegen, is in 2010 nog groter dan werd genoteerd ten tijde van de eerdere
studies van de doctoraatsproductie in Vlaanderen (Moed et al., 2000; Visser & Moed,
2006). Bovendien blijken heel wat onderzoekers die aan een doctoraat werken verschillende
statuten te combineren gedurende de termijn waarbinnen ze hun doctoraatsonderzoek
afwerken. De vaststelling dat enerzijds de grenzen tussen de verschillende personeelstatuten
en hun finaliteit vervagen en dat anderzijds projectgerelateerde middelen
worden ingezet om elders opgestart doctoraatsonderzoek te finaliseren, roept
uiteraard vragen op over de efficiëntie van een sterk gefragmenteerd financieringssysteem
voor doctoraatsonderzoek, en over het ontbreken van een eenduidig statuut als
‘doctoraatsonderzoeker’.
11.4. Monitoring in de toekomst
De steeds betere monitoring van doctoraatsonderzoek aan de Vlaamse universiteiten
legt bij elke nieuwe studie nieuwe dimensies van het doctoraatsproces bloot. Een vervolgstudie
zal bijvoorbeeld in de toekomst meer inzichten kunnen verschaffen in het
doctoraatsonderzoek dat niet via de reguliere Vlaamse financieringskanalen, maar
door andere instanties wordt gesponsord. Voor de doctoraten van buitenlandse onderzoekers
aan Vlaamse universiteiten wordt de datacollectie nu opgebouwd. Buitenlandse
doctoraatsonderzoekers brengen internationale investeringen in kennis naar de
Vlaamse universiteiten. Deze ‘brain circulation’ heeft een positieve impact op de onderzoekscapaciteit
van de Vlaamse universiteiten en op het uitbouwen van internationale
netwerken van expertise. Belangrijk om aan te stippen is dat de aanwezigheid van internationale
jonge onderzoekers in een doctoraatstraject in deze studie wellicht een
onderschatting is van hun werkelijk bijdrage tot de ‘brains’ aan Vlaamse universiteiten.
Er is immers een groot aantal buitenlandse onderzoekers dat tot nu toe wegens onvol-
182