Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Hoofdstuk 2. Monitoring via administratieve databank HRRF
De ontwikkeling van indicatoren gebeurt zoals eerder aangehaald vaak vanuit strategische
en operationele beleidsdoelstellingen. Ook de internationale context zorgt ervoor
dat indicatoren steeds meer deel uitmaken van de nationale en regionale beleidsvoering.
Gemeenschappelijke indicatoren, zoals deze die in het beleidskader van de EU
ontwikkeld worden, leveren internationaal vergelijkbare informatie op, die ook van
belang is om Vlaanderen als kennisregio te kunnen positioneren.
Om de best mogelijke indicatoren te selecteren, kan men deze toetsen aan een aantal
criteria. Zo moeten het probleem en de doelstellingen relevant zijn, het te meten effect
belangrijk zijn, de indicatoren verstaanbaar zijn voor gebruikers, de impact van het
beleid op de indicator duidelijk zijn, de dataverzameling haalbaar en kostenefficiënt en
moet de indicator uniek, niet manipuleerbaar en omvattend zijn (Hatry, 1999). Indicatoren
moeten systematisch geüpdatet en geëvalueerd kunnen worden en op Vlaams
niveau beschikbaar en berekenbaar zijn. In een ideaal scenario beschikken indicatoren
over al deze eigenschappen, de realiteit is echter minder volkomen. De indicatoren die
opgesteld worden op basis van de HRRF komen evenwel in belangrijke mate aan deze
voorwaarden tegemoet.
Monitoring en diepgaand onderzoek in functie van beleidsevaluatie
Een systematische objectieve meting op basis van populatiegegevens kan daarnaast een
belangrijke inbreng leveren aan de opzet, de toetsing en het sturen van het beleid met
betrekking tot menselijk kapitaal in onderzoek. In elk beleidsdomein is de vraag naar
een stand van zaken en naar de efficiëntie/effectiviteit van beleid(smaatregelen)
immers cruciaal. Via het meten van fenomenen en hun evoluties (al dan niet in de hand
gewerkt door het ingrijpen van beleidsmakers), proberen beleidsmakers en wetenschappers
hierop grip te krijgen. Indien het instrumentarium degelijk is opgebouwd,
kan de meting nagaan of de vooropgestelde beleidsambities gerealiseerd worden, en of
er nood tot bijsturen is.
Een vaak geciteerde typologie van evaluatievormen van beleid vinden we bij Owen en
Rogers (1999). Zij onderscheiden vier mogelijk (opeenvolgende) vormen van
(beleids)evaluatie: de proactieve evaluatie, de verklarende evaluatie, de monitoring evaluatie
en de impactevaluatie. Bij een proactieve evaluatie gaat men vóór het ontwerp van
een maatregel of een beleidslijn na wat men weet over het probleem en worden beleidsmakers
geadviseerd over de soort maatregelen (of clusters van maatregelen) of acties
die nodig zijn. Bij een verklarende evaluatie beschrijft men de gewenste resultaten van een
beleidsmaatregel en hoe men deze wil bereiken. Ook wanneer een maatregel al in werking
getreden is, kan worden bekeken hoe men het potentieel van een maatregel om
toch de gewenste resultaten te bereiken, kan maximaliseren. Men bekijkt ook welke elementen
in aanmerking kunnen komen voor een daaropvolgende monitoring of
impactevaluatie. Bij een monitoring evaluatie gaat men na of de gewenste resultaten worden
bereikt, hoe de implementatie verloopt, hoe het efficiënter/effectiever kan worden
gemaakt. Bij een impact evaluatie is het onderwerp een bestaand beleid of een maatregel
en wordt een eindpuntanalyse uitgevoerd. Vragen als: werden de maatregelen geïmplementeerd
als gepland Werden de vooropgestelde doelstellingen gerealiseerd, werden
23