Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen
vanuit een specifieke thematische focus benaderd, maar op bepaalde gegevens zal nog
verder worden ingezoomd. Deze basistabellen omvatten instroomgegevens onder de
vorm van het aantal junior onderzoekers, outputgegevens onder de vorm van het aantal
behaalde doctoraten, en gegevens over de uitval uit het doctoraatstraject, de mate
van succes en de doctoraatsduur.
Hoofdstuk 6 bouwt vervolgens voort op de ‘ideale uitkomst’ die de overheid en de universiteiten
verwachten van doctoraatsonderzoek, namelijk het effectief behalen van een
doctoraatsdiploma, en de snelheid waarmee dit gebeurt. Via (competing risks) event
history analyse worden de factoren onderzocht die de kansen op succes maximaliseren.
Zo wordt gepeild naar de relatieve impact van kenmerken zoals geslacht, leeftijd bij
aanvang van het doctoraat, nationaliteit, wetenschapsdiscipline en financieringsstatuut.
De daaropvolgende hoofdstukken zoomen in op transversale thema’s die een rol spelen
in het al dan niet succesvol beëindigen van het doctoraatstraject. Eén van deze variabelen
is het statuut van de junior onderzoeker. Een typisch fenomeen in het Vlaamse doctoraatsgebeuren
is dat doctoraatsstudenten tijdens hun doctoraatstraject niet in eenzelfde
personeels- of bursaalstatuut blijven. Dit onderwerp vormt de focus van hoofdstuk
7. Vaak is vier jaar onvoldoende voor het afleggen van een doctoraat en wordt een
doctorandus langer tewerkgesteld op basis van andere middelen; soms beginnen
onderzoekers aan de universiteit te werken en ontwikkelen ze pas later de ambitie om
een doctorstitel te behalen; soms worden diverse korte onderzoekscontracten aan
elkaar ‘geregen’ en is de kans klein dat deze onderzoeksexpertise ooit leidt tot een doctoraat.
De invloed die deze statuutverandering heeft op de slaagkansen voor een doctoraat
is de centrale vraag die in dit hoofdstuk wordt beantwoord.
Hoofdstuk 8 graaft dieper in de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke doctoraatsstudenten
om zo de diversiteit in de academische omgeving na te gaan. Enerzijds
is er wel een toenemend evenwicht tussen man en vrouw in de slaagcijfers voor het doctoraat,
maar subtiele verschillen blijven bestaan en in sommige wetenschapsdisciplines
blijft de genderdiscrepantie groot. Dit hoofdstuk gaat na in welke mate deze verschillen
verkleinen over de tijd, en wat voor vrouwen de impact op succes is van zwangerschap
tijdens het doctoraatstraject.
Hoofdstuk 9 neemt de wetenschapsclusters onder de loep. Werken aan een doctoraat
vergt in de ene discipline een andere aanpak dan in een andere; ook de onderzoekscultuur
en wetenschappelijke productiviteit is divers. Dit alles kan resulteren in vrij grote
verschillen in doctoraatssucces. Aangezien de relatie tussen wetenschapscluster en
geslacht al uitgebreid aan bod komt in hoofdstuk 8, wordt hier vooral gefocust op de
interactie met het (dominante) statuut en worden de verschillen vergeleken tot op het
niveau van de studiegebieden.
In hoofdstuk 10, tenslotte, wordt het thema van nationaliteit belicht door een vergelijking
van het traject dat Belgische junior onderzoekers afleggen met dat van buitenlandse
collega’s. Naast demografische factoren zijn ook institutionele factoren bepalend
voor het verschil in snelheid en frequentie van doctoreren tussen Belgen en buitenlanders.
Dit hoofdstuk zoekt dan ook verklaringen voor deze verschillen in onder
meer het type van doctoraatsfinanciering, wetenschapsclusters, leeftijd, geslacht en
16