Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Anatolij Baránov e Dmitrij Dobrovol’skij. Aspectos teóricos da fraseoloxía
A metáfora da PERSONIFICACIÓN, que é a máis frecuente na lingua, raramente se
emprega en relación ó concepto de MENTE. De acordo con isto, son idiomáticas
expresións coma ум за разум зашел [a mente volveuse raciocinio, ‘alguén se volveu
irracional, fai loucuras’].
Nalgúns casos as expresións con умом [mente, en caso instrumental] como
compoñente produtivo son difíciles de identificar cunha metáfora determinada debido á
irregularidade da sintaxe e da morfoloxía. Así, na expresión раскинуть умом [abri-la
mente, ‘darlle moitas voltas a algo pensando’] a combinación non-estándar do
compoñente produtivo co verbo раскинуть [abrir], que xeralmente non rexe o caso
instrumental, leva á opacidade. Aquí MENTE pódese chegar a interpretar, aínda que
con non pouca dificultade, como SUBSTANCIA. En calquera caso, esta expresión é
unha UF a causa da súa opacidade.
Factor 2. A importancia do compoñente opaco. Os fraseoloxismos con
compoñentes opacos do tipo с ведома [de coñecemento 60 , ‘co coñecemento por parte
de alguén, sabéndoo’], без ведома [sen o coñecemento 61 , ‘sen o coñecemento por parte
de alguén, sen sabelo’], во всеуслышание (заявить) [(declarar) en oídos de todos 62 ,
‘publicamente, en voz alta’], во всеоружии (встретить) [(recibir) con todo o
armamento 63 , ‘armado de pés a cabeza’] están moi motivados e son semanticamente
transparentes. Aínda así, convén situalos na clase das UUFF. A cuestión é que nestes
casos é esencial o factor da importancia nominal (da importancia para a denominación)
do compoñente opaco. O contido fundamental destas expresións non está concentrado
nas preposicións, senón nos substantivos. Por outra banda, para a comprensión de
colocacións coma закадычный друг [amigo íntimo] e грецкий орех [noz grega] resulta
máis importante o compoñente transparente, é dicir друг [amigo] e орех [noz, froito
seco], respectivamente. Así, se a parte da expresión que é importante para a
nominación é transparente e non está reinterpretada, entón esa combinación de palabras
non é unha UF, aínda que o compoñente menos importante para a denominación sexa
opaco.
O fraseoloxismo без спроса [sen demanda, ‘sen permiso’] pola súa forma externa está
moi próximo ás expresións idiomáticas с ведома [de coñecemento, ‘co coñecemento
por parte de alguén, sabéndoo’], без ведома [sen o coñecemento, ‘sen o coñecemento
por parte de alguén, sen sabelo’]; non obstante, convén ter en consideración a presenza
doutros significados non ligados fraseoloxicamente na palabra спрос [demanda], comp.
Какой с него спрос? [cal é a súa demanda?]; Спрос с него маленький [a súa
demanda é pequena]; На нефильтрованное пиво большой спрос [hai unha gran
demanda de cervexa non filtrada]. Aínda que os significados da palabra спрос
[demanda] nos distintos contextos non son idénticos, a existencia destes significados
diferentes (con algúns dos que se pode utilizar soa) non permite dicir que sexa única,
60 N. do t.: Este ‘coñecemento’ é un compoñente único.
61 N. do t.: Este ‘coñecemento’ é un compoñente único.
62 N. do t.: Este ‘en oídos de todos’ é un compoñente único.
63 N. do t.: Este ‘con todo o armamento’ é un compoñente único.
66 Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Santiago de Compostela 2009