Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Anatolij Baránov e Dmitrij Dobrovol’skij. Aspectos teóricos da fraseoloxía
o esforzo manifestamente expreso por universaliza-las metalinguaxes semánticas,
existen serias dúbidas acerca de se é posible crear unha metalinguaxe semántica coa
que poder describir co mesmo éxito tanto a semántica léxica coma a gramatical (comp.
a categoría «descrición integral dunha linguaxe» segundo Апресян 2006б).
Existen varias causas que explican o escepticismo manifestado na afirmación anterior.
Estas causas pódense dividir convencionalmente en diversos grupos. O primeiro grupo
relaciónase coa natureza mesma da lingua e da actividade da fala, coa ontoloxía da
semántica da lingua. A semántica da lingua derívase de dous factores: do campo do
pensamento e das características específicas da organización da comunicación
lingüística. O campo do pensamento, como se desprende dos estudos actuais no ámbito
da psicoloxía cognitiva (Величковский 2006), posúe certa autonomía con respecto á
lingua. As propiedades máis importantes dos procesos do pensamento, que determinan
a súa autonomía, son o carácter non-lineal e non-discreto, que se manifestan, por
exemplo, nas formas non-verbais do pensamento (operar con imaxes sonoras e visuais,
os fenómenos da intuición). Non obstante, a comunicación lingüística, a causa de
restricións puramente técnicas, débese organizar de xeito lineal, sobre un eixe temporal.
Como consecuencia, os elementos non-lineais do significado teñen que se transformar
dalgún xeito nunha secuencia lineal: «empaquetarse» (comp. o termo «packaging» ou
«embalaxe» en W. Chafe (Chafe 1974, 1976)). Dado que a comunicación lingüística
ten limitacións de volume, o significado ten que se distribuír en capas semánticas que
se distingan polo grao de explicitación 110 . Nas capas semánticas máis explícitas
sitúanse a proposición (a afirmación) e o compoñente remático, e nas menos evidentes,
a presuposición, o compoñente temático, as consecuencias, as implicaturas do discurso,
as premisas de partida dunha pregunta (a directriz), os compoñentes asociativos da
semántica etc. Por suposto, resulta difícil abranguer cunha soa metalinguaxe
compoñentes do significado tan heteroxéneos e mesmo non é evidente se cómpre
facelo.
Na semántica da lingua o carácter non-discreto do pensamento maniféstase na falta de
claridade e definición das fronteiras do plano do contido das expresións lingüísticas.
Esta é a tese da semántica tradicional, universalmente coñecida e parcialmente
esquecida no período de ampla difusión do estruturalismo, que non foi refutada por
ninguén. Ó contrario, a existencia de descricións alternativas da semántica da palabra, a
variabilidade de interpretación da semántica de expresións lingüísticas no contexto, a
imposibilidade dunha solución satisfactoria para o problema da división da semántica
da palabra e da semántica do contexto no que esta se utiliza (sobre todo para as
palabras auxiliares), todo isto o único que confirma é a suposición de que o carácter
non-discreto do pensamento do ser humano ten unha forte influencia na semántica
lingüística. O significado lingüístico pódese describir tanto coma unha formación
discreta coma unha formación non-discreta. A tarefa concreta ante a que se atopa o
investigador determina a elección do modo de descrición. É difícil supoñer que cunha
soa metalinguaxe semántica se poidan describir tanto os efectos da discreción coma os
110 Véxase Баранов 2000: 216-220 para máis detalles.
158 Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Santiago de Compostela 2009