Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Anatolij Baránov e Dmitrij Dobrovol’skij. Aspectos teóricos da fraseoloxía
(92)— ofrecen a perspectiva necesaria para o uso de по крайней мере [pola medida
extrema], xa que presupoñen unha estratexia de resolución satisfactoria dunha situación
problemática: a frase Дай хоть десять рублей [dáme aínda que sexa dez rublos]
significa que ‘dez rublos é pouco, pero satisfactorio’. Así, canto maior sexa a suma,
máis satisfactoria será a situación, e maior probabilidade terá de pasar a ser óptima.
Esta perspectiva, como xa foi mostrado anteriormente, tamén é propia da semántica de
по крайней мере [pola medida extrema], que orienta o receptor cara a posibilidade de
algo mellor. O uso nestes contextos de по меньшей мере хоть [pola medida menor
aínda que sexa] crea unha contradición, xa que, simplificando, a partícula хоть [aínda
que sexa] ofrece a perspectiva de «é mellor máis», mentres que по меньшей мере
[pola medida menor] indica algo parcialmente oposto, «menos imposible». A partícula
хоть [aínda que sexa], por así dicilo, «aspira a algo mellor» (igual que по крайней
мере [pola medida extrema]) e corresponde á variante «optimista» de análise da
situación, mentres que по меньшей мере [pola medida menor] é a «pesimista».
Os contextos de «valoración negativa» con по меньшей мере [pola medida menor]
(100a-d) indican que o falante elixe a variante de denominación máis suave dentro dun
conxunto de variantes malas, aínda que en realidade o seu pensamento é moito peor. É
fundamental o feito de que a valoración permite a gradación na clasificación de
elementos ordenados xerarquicamente segundo a cantidade da característica
correspondente. Comp. (100a) [...] Говорить, что они [пьесы] написаны в одно
время, – по меньшей мере/ ? по крайней мере, странно: [Dicir que estas [as obras]
foron escritas no mesmo tempo é, pola medida menor, ? pola medida extrema, estraño]:
{estraño, incorrecto/errado, falso, estúpido, unha parvada}. No uso de по крайней
мере [pola medida extrema] o enfoque é completamente diferente, xa que se elixe a
peor variante do conxunto das boas. De aí a indesexabilidade do uso desta UF en
contextos de valoración negativa (comp. tamén os exemplos 88 e 90).
O modelo discursivo indica esta restrición con maior claridade ca calquera outro: по
крайней мере [pola medida extrema] reduce a «forza» da afirmación anterior, mentres
que по меньшей мере [pola medida menor], ó contrario, intensifícaa indicando a
presenza dunha tese máis forte pero non explicitada. Nos exemplos (100a-d) obsérvase
que en contextos de valoración negativa o uso de по меньшей мере [pola medida
menor] é unha arma de ataque, xa que a tese inicial (máis forte) non se explicita en
absoluto no texto, formando unha reserva estratéxica de argumentación. A UF по
крайней мере [pola medida extrema] utilízase no discurso cunha función totalmente
oposta, como resultado dunha estratexia de «retirada cara a unhas posicións
previamente preparadas».
Os modelos de significado formulados para a semántica de по крайней мере [pola
medida extrema] e de по меньшей мере [pola medida menor] tamén permiten explicar
algunhas particularidades do uso destes fraseoloxismos nos textos literarios de F.
Dostoievski, véx. a sección 10.3.
184 Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Santiago de Compostela 2009