Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Anatolij Baránov e Dmitrij Dobrovol’skij. Aspectos teóricos da fraseoloxía
É importante subliñar unha vez máis que o status da categoría «xeración do significado
real» non resulta evidente, posto que —como xa se sinalou con anterioridade— non
pertence á competencia da lingüística en sentido estrito. Aínda así, esta categoría
pódese utilizar na lingüística coma unha das heurísticas posibles na investigación do
plano do contido das UUFF.
A continuación, explicaremos a que nos estamos a referir. O significado real da UF
rusa без царя в голове [sen o tsar na cabeza] ‘superficial, pouco serio (dito dunha
persoa)’ xérase (non no sentido etimolóxico, senón no sentido da posibilidade de
interpreta-la relación entre a forma interna e o significado real) sobre a base dos frames
ESTADO e PERSOA. No frame ESTADO atópase o slot «instancia gobernante»,
representada con frecuencia por entidades tales coma un tsar, un presidente, un goberno
etc. Sacar este slot do frame ESTADO leva á súa disfunción (debilitación do control
sobre a actividade etc.). A proxección do frame ESTADO modificado (é dicir, coa
instancia gobernante ausente) sobre o frame PERSOA perfila (subliña dunha maneira
cognitiva) a idea de disfunción do pensamento. Así, a xeración do significado real da
UF без царя в голове [sen o tsar na cabeza] pódese concibir non coma un
desprazamento do significado dunha combinación libre de palabras cunha estrutura
léxica análoga, senón coma o resultado da interacción de dous frames.
Tal achegamento explica máis cá concepción tradicional de desprazamento do
significado: de feito, non está claro, por exemplo, cal se pode considera-lo «significado
literal» do enunciado Он без царя в голове [el está sen o tsar na cabeza]. Ademais, tal
e como parece, dende un punto de vista intuitivo o achegamento cognitivo resulta máis
aceptable có tradicional. O significado non se «despraza», senón que se xera como
resultado das operacións sobre os coñecementos.
É evidente que as operacións sobre os coñecementos se poden describir dunha maneira
formal ou, polo menos, dunha maneira formalizada. Ata a actualidade non foi proposto
un modelo formal de tal interacción. As ideas básicas sobre un achegamento
formalizado para describi-la xeración do significado real dunha UF baseada nas
operacións sobre os coñecementos xa as formulamos con anterioridade dun modo
xeral, véx. Баранов, Добровольский 2000. Con posterioridade analizarémo-la
cuestión de como se materializa a interacción entre o frame de partida e o resultante (o
frame fonte e o frame meta), como son as posibles restricións de interacción destas
estruturas conceptuais (se é que existen), que se oculta detrás do concepto de
«interacción» etc. Trátase dunha cuestión de grande importancia para revela-los
fundamentos cognitivos do funcionamento das UUFF, non no sentido da psicoloxía
individual dos falantes da lingua (compárense os experimentos psicolingüísticos
descritos no capítulo anterior), senón no sentido das consecuencias lingüisticamente
relevantes ó operar con coñecementos.
Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Santiago de Compostela 2009 219