Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Anatolij Baránov e Dmitrij Dobrovol’skij. Aspectos teóricos da fraseoloxía
1.1.1.7. Idiomaticidade de cita: A & ‘A’ → A & ‘B’ → A* & ‘B*’ 34
Outro tipo de reinterpretación é a idiomaticidade da cita. Nestes casos unha expresión
que está formada baseándose noutra expresión (por exemplo, unha expresión
idiomática derivada dun proverbio) remite á semántica da expresión de partida. Deste
xeito, actualízanse ó mesmo tempo dous estratos no plano do contido e isto garante a
idiomaticidade da expresión resultante. Comp. a expresión idiomática сесть не в свои
сани [non sentar na zorra dun, ‘facer algo máis alá das capacidades reais dun’], que se
remonta ó proverbio не в свои сани не садись [non sentes nunha zorra que non sexa a
túa, ‘non te metas en algo demasiado complicado, que exceda as túas posibilidades’]. O
proceso de formación da expresión pódese concibir en dúas etapas. Na primeira etapa,
a partir da expresión con significado literal Не в свои сани не садись! [non sentes
nunha zorra que non sexa túa!] (A & ‘A’), dirixida a unha persoa concreta, xorde o
proverbio co significado xeneralizado de ‘non ocuparse dun asunto que excede as
propias capacidades’ (A & ‘B’). Nunha segunda etapa, a partir deste proverbio nun
proceso de redución fórmase a expresión сесть не в свои сани [non sentar na zorra
dun, ‘facer algo máis alá das capacidades reais dun’] (A* & ‘B*’). Seguindo este
mesmo modelo xorde a idiomaticidade en expresións coma: на блюдечке с голубой
каемочкой [nun pratiño con bordiño azul, ‘(ofrecerlle a alguén o que desexa) sen
esforzo ningún por parte deste’] (esta pódese concibir como resultado da redución e da
modificación parcial do enunciado Сам принесет деньги на блюдечке с голубой
каемкой? [El mesmo traerá os cartos nun pratiño co bordiño azul?] da novela de Ilf e
Petrov Золотой теленок [O tenreiro dourado]); ou coma estoutra ключ от
квартиры, где деньги лежат [a chave do piso onde están os cartos, ‘expresión que
indica que as esixencias do interlocutor son excesivas, que se debe conformar co que
está a recibir’] (redución e modificación da cita da novela de Ilf e Petrov Двенадцать
стульев [As doce cadeiras]: Может быть, вам дать еще ключ от квартиры, где
деньги лежат? [Pode ser que aínda lle han de da-la chave do piso onde están os
cartos?]).
Expresións idiomáticas coma объять необъятное [abrangue-lo inabranguible] son de
índole diferente. Esta expresión xurdiu a partir do aforismo de Kozma Prutkov нельзя
объять необъятное [non se pode abrangue-lo inabranguible] e percíbese coma unha
cita. A diferenza do caso anterior, aquí é difícil falar dunha reinterpretación semántica
do significado orixinal nunha primeira etapa, pois a frase нельзя объять необъятное
[non se pode abrangue-lo inabranguible] non é que fose interpretada por Kozma
Prutkov, senón máis ben que adquiriu o status de fenómeno literario e cultural, sendo
introducida no sistema orixinal de aforismos do autor ficticio.
Un caso particular represéntano as expresións idiomáticas coma человек в футляре
[persoa nunha funda, ‘persoa pechada en si mesma’]. Esta expresión non xurdiu como
resultado dunha redución e dunha modificación, senón que, máis ben, supón unha
34 A* parcialmente coincide con A na forma. ‘B*’ parcialmente coincide con ‘B’ na semántica. Ademais,
nalgúns casos a coincidencia tamén pode ser total.
42 Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Santiago de Compostela 2009