Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Anatolij Baránov e Dmitrij Dobrovol’skij. Aspectos teóricos da fraseoloxía
уши [Petr arrincoulle/arrincáballe as orellas]; ??? Петр вырвал/вырывал ему ноги
[Petr arrincoulle/arrincáballe as pernas]. O uso da UF en pasado parece trasladala ó
plano literal. Compárese o contexto lúdico de Nikolai Nikoláevich de Iuz Аlexkovskii:
«[...] ноги из жопы выдерну». И выдрал одну, другую соседи не дали [(...) heille de
arrinca-las pernas do cu. Unha arrinqueilla, a outra non me deixaron os veciños]. O
surrealismo hiperbólico dunha imaxe que funciona intensificando a ilocución, oportuna
nun contexto de ameaza informal, resulta inoportuno en contextos descritivos. A favor
desta argumentación atopamos tamén o feito de que UUFF máis próximas
semanticamente a estas expresións, pero cunha imaxe menos viva, si permiten o uso en
pasado: задать перцу [darlle pementa a alguén, ‘darlle unha boa reprimenda a
alguén’], задать на орехи [darlle a alguén para noces, ‘darlle unha boa reprimenda a
alguén’], разделать под орех [arranxar alguén debaixo dunha nogueira, ‘darlle unha
boa reprimenda a alguén’].
Ata o de agora, os significados estudados pertencen exclusivamente ó campo da
‘amoestación/castigo’. A maioría das UUFF que estamos a estudar son polisémicas,
nalgúns casos pódese mesmo falar dunha polisemia regular: дать жизни [dar vida,
‘demostrarlle a alguén autoridade dunha maneira física ou verbal’], намылить шею
[enxaboa-lo pescozo, ‘castigar dunha maneira física ou verbal’] co significado de
acción física e non física (SFS) 89 . Así, ademais do significado tratado aquí, en
разделать под орех [arranxar alguén debaixo dunha nogueira] pódense distinguir
polo menos os seguintes significados, baseándonos nos contextos de uso existentes (o
primeiro deles é anticuado e no contexto estudado é máis ben humorístico):
1) ‘actuando no papel dunha persoa activa, exercer en alguén unha acción
física cun fin determinado, manifestando celo e minuciosidade’: Славную, славную
задали вы нам профилактику, милый доктор, уважили, называется, на закате
лет: только жилы похрустывали. Вылечить, может быть и не вылечили, но
разделали под орех. Какое уж тут понарошку, когда по всей форме
использовали [Vostede deunos unha profilaxe excelente, excelente, querido doutor,
tivo unha consideración connosco, que estamos no solpor das nosas vidas: só os
tendóns renxían. Curar pode ser que non curasen, pero arranxáronnos debaixo dunha
nogueira. Pero hai que dicir que o fixeron de verdade e utilizáronnos completamente]
(Saxa Sókolov. Palisandria, Палисандрия).
2) ‘participando nunha competición deportiva e estando en posesión dunha
superioridade notable, vence-lo contrario cunha grande marxe’: Была там какая-то
волейбольная команда, о ней и не слышал никто [...]. Народ молодой, азартный, и
89 Neste caso é posible falar dunha polisemia regular, posto que en varias UUFF co significado de acción
física sobre alguén é característica a presenza dun sentido de amoestación/castigo e/ou de superioridade e
vitoria. Cómpre sinalar que o campo da polisemia regular na idiomática non está limitado polas expresións
estudadas aquí (comp. por exemplo, UUFF do tipo за плечами [detrás dos ombreiros, ‘sen o coñecemento de
alguén / no pasado’], за спиной [detrás das costas, ‘sen o coñecemento de alguén / no pasado’], nun sentido
espacial e temporal) e ten que ser obxecto dunha investigación especial (para máis detalles, véxase a sección
8.2.).
120 Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Santiago de Compostela 2009