Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Bölgənin insanları həmin ağaca tapınıb qurban kəsirlər. Bu
bölgədə yaşayanlar yüzillərdir islam dininə sitayiş etsələr də,
50 ildən çox ateist təbliğatının təsiri altında qalsalar da, bu gün
yenə də Tanrıxan ağacına və bu kimi daş-qayalara sitayiş edir,
Tanrının göy rəngdə olduğuna və bu rəngin „ilahi gözəllik“ anlamı
verdiyinə inanırlar.
Onlarla folklor nümunəsi arasında paralelləri aparmaqla
həmin süjetlərin türk xalqları arasında geniş yayıldığını göstərmək
olar. Bu, tarixçilərimizin də dadına çatar.
Azərbaycanda „Qodu-qodu“ mərasimində oxunan nəğmənin
bir hissəsi qumuqlarda Oyunlar, Yumunçuqlar (sanamalar) adı
ilə oxunur. Məsələn:
Gün çıq,
Gün çıq, gün çıq!
Duşmanlanı janı çık,
Ariv kızın alıp çık,
Erşi kızınq
Eşik artda qoyup çık!
(Türkiye dışındakı..., 2002:50, 20-ci cild).
Azərbaycanda günəşin çıxması, yağışlı günlərin sona çatması
üçün keçirilən „Qodu-qodu“ mərasimində oxunan nəğmələr qaraçay-malkarlarda,
qumuqlarda bir az fərqli şəkildədir. Qumuqlar
bu „Qüdürbay“ (ayrı-ayrı bölgələrdə duqurmay, kassamay, massay,
hüsemey kimi də deyirlər-Ə.Ş.) nəğməsi adı ilə oxuyur.
Məsələn, birisi oxuyur:
Qüdür-güdür Qüdürbay!
O birilər xorla səs verir:
- Hossay!
Qüdürbaynı görqenler!
- Hossay!
Görüb salam berqenlər!
296
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com