Uygur, Qaqauz, Quzey Qafqaz turkl??rinin ?d ... - Folklor İnstitutu

Rusiya-İran, Rusiya-Osmanlı savaşları zamanı böyük dağıntılara
məruz qalmasından irəli gəlirdi” (Ələkbərli Ə., 2002:449).
Əziz Ələkbərli Budaq Budaqov və Qiyasəddin Qeybullayevin
Qaqauz toponimini Orta Asiya türklərinin dillərindəki
“qala xarabalığı” anlamında “kaka” sözündən və yunan dilindəki
“us” şəkilçisindən ibarət olması fikri ilə razılaşmır. Onun
fikrincə, adın hər iki komponenti türk dilindədir. Fikrini də
belə izah edir: “…burada söhbət Qaqauz (Qaqa-uz, yəni “ata
uz”, “böyük uz”) türklərinin adından gedə bilər və getməlidir.
Qərbi Azərbaycan ərazisində uz tayfasının adı ilə bağlı toponimlərə
nə qədər tez-tez rast gəlinməsi barədə bu kitabın I cildində,
Vedibasar mahalı ərazisindəki bəzi kəndlərdən (Kotuz,
Küsüs, Heyranus, Hakıs və s.) danışarkən ətraflı bəhs etmişik.
Bununla belə, bir daha xatırlatmaq istəyirik ki, toponimlərdəki
uz komponenti bir necə anlam daşıya bilər: 1. əski türk tayfalarından
olan uz tayfasının adını; 2. tərəf, yan anlamını; 3. türk
dillərindəki “dərə” anlamını; 4. cəm şəkilçisi kimi.
Son olaraq xatırladırıq ki, “İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri”ndə
(1590) Kavis adlı kəndi, İ.Şopendə (1832) isə Kavusdar
(Gavuslar –Ə.Ə.) adlı monastır da qeydə alınmışdır ki, biz
bütün bu toponimləri eyniköklü hesab edirik” (Ələkbərli Ə.,
2002:449).
Bu bölgədən XX yüzildə türklər qovulmuş, yerində Rusiyanın
yardımı ilə Ermənistan Respublikası qurulmuşdur. İndi
orada Qaqauz adında kəndə rast gəlinmir. Bolqarıstanın başkəndi
Sofiyada Kiril və Mefodi kitabxanasında «Dəftəri-sicililivayi-İrəvan»
adlı bir vergi dəftəri də mövcuddur. Bu bəlgəni
görmədiyimiz üçün orada Qaqauz adında kəndin olub-olmadığından
xəbərsizik.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
92