Libër leximi i gjuhës shqipe

FJALITË PYETËSE
Fjalia pyetëse përdoret nga folësi për të mësuar prej të tjerëve diçka që
nuk e di a që s'e di në mënyrë të plotë. Me anën e fjalive pyetëse bëhen pyetje
për të cilat zakonisht pritet një përgjigje tërësore ose e pjesshme. P.sh.:
Çfarë do të bëjmë në këto ditë të ftohta dimri?
Fjalitë pyetëse përdoren dendur në dialog, sepse pyetja parakupton një
përgjigje. Me anë të pyetjeve dhe përgjigjeve thellojmë njohuritë tona.
Fjalitë pyetëse kanë së paku dy karakteristika:
a) intonacion të veçantë pyetës me ngritje të theksuar të zërit në
fjalën me theks logjik për të cilën pyetësi kërkon përgjigje;
b) përdor disa fjalë pyetëse të veçanta, veçanta si përemra, ndajfolje pyetëse.
P.sh.:
Cila është ëndrra e tij?
Nga do të sulmonin turqit?
Sa mund të vinin?
Ku do ta zhvillonte betejën?
Si do ta rreshtonte ushtrinë?
Ndonjëherë, për të theksuar mendimet tona a për të dhënë vlerësimin
tonë emocionues, përdorim disa fjali pyetëse që nuk kërkojnë përgjigje. Këto
quhen fjali pyetëse retorike. retorike P.sh.:
Po kush e besonte atë? (= Nuk e besonte askush atë).
Në fund të fjalisë pyetëse vihet pikëpyetje.
FJALIA NXITËSE
Fjalia nxitëse shërben për të shprehur vullnetin e folësit në formë
urdhri, kërkese, këshille, lutjeje etj. P.sh.:
Krujë, o qytet i bekuar / Prite, Prite prite Skënderbenë.
Ec gjithnjë përpara, biri im. Kapërce me trimëri çdo pengesë.
Edhe fjalia nxitëse karakterizohet nga intonacioni i veçantë i nxitjes
dhe nga përdorimi i disa formave të caktuara foljore.
Kur fjalia nxitëse ligjërohet me thirrmë, në fund të saj vihet pikëçuditje,
kur ligjërohet pa thirrmë në fund të saj vihet pikë. P.sh.:
Nisu!- Nisu e urdhëroi babai. Shko,- Shko iu lut e ëma.
112