Libër leximi i gjuhës shqipe

Shqipja është një nga gjuhët e lashta të Ballkanit, por e dokumentuar
me shkrim mjaft vonë, në shekullin XV.
Dokumenti i parë i shkruar në gjuhën shqipe, është ai që quhet
"Formula e pagëzimit", e vitit 1462. Është një fjali e shkurtër në gjuhën
shqipe "Unte paghesont premenit Atit et birit et spertit senit", senit" që gjendet
në një qarkore të shkruar në latinisht nga Kryepeshkopi i Durrësit Pal
Engjëlli, bashkëpunëtor i ngushtë i Skënderbeut.
Pal Engjëlli, gjatë një vizite në Mat, vuri re çrregullime në punë të
ushtrimit të fesë dhe me këtë rast, ai la me shkrim disa porosi dhe udhëzime
për klerin katolik, ndër të cilat edhe formulën e mësipërme, të cilën mund ta
përdornin prindërit për të pagëzuar fëmijët e tyre, në rastet kur nuk kishin
mundësi t'i dërgonin në kishë, ose kur nuk kishte prift. Formula është shkruar
me alfabetin latin dhe në dialektin e veriut (gegërisht).
Dokumenti i dytë, i shkruar në gjuhën shqipe është Fjalorthi i Arnold
von Harfit, i vitit 1496. Udhëtari gjerman Arnold von Harf, nga fshati i Këlnit,
në vjeshtë të vitit 1496, ndërmori një udhëtim pelegrinazhi për në "vendet e
shenjta". I fundit të shekullit XV ose i fillimit të shekullit XVI është "Ungjilli i
Pashkëve". Këto dokumente paraqesin interes për historinë e gjuhës së
shkruar shqipe.
Libri i parë i shkruar në gjuhën shqipe, që njohim deri më sot, është
"Meshari" i Gjon Buzukut, i vitit 1555, i cili shënon edhe fillimin e letërsisë
së vjetër shqiptare. Kjo vepër dëshmon për ekzistencën e një tradite të
mëparshme të të shkruarit të shqipes.
4