Libër leximi i gjuhës shqipe

ROMANI
Romani është lloji më i gjatë i gjinisë epike, në të cilën gjerësisht
pasqyrohet jeta dhe dukuritë shoqërore.
Kompozicioni i romanit është shumë i afërt me kompozicionin e
dramës, me një dallim se veprimi i romanit zhvillohet shumë më ngadalë dhe
në formë të shtrirë.
Në roman, si dhe në të gjitha format tjera rrëfimore, ekziston një ngjarje
kryesore e cila i bashkon të gjitha ngjarjet e tjera.
Llojet kryesore të romanit janë:
a) sipas tematikës: roman aventuror, kriminal, historik, social,
psikologjik etj.
b) sipas qëndrimit të autorit: roman humoristik, satirik, didaktik etj.
Romanet e para në letërsinë tonë i kanë shkruar: Ndoc Nikaj "Shkodra
e rrethuar", Foqian Postoli "Për mbrojtjen e atdheut" dhe "Lulja e kujtimit",
Haki Stërmilli "Sikur të isha djalë", Dhimitër Shuteriqi "Çlirimtarët", Sterjo
Spasse "Ata nuk ishin vetëm", "Afërdita", Hivzi Sulejmani "Njerëzit", Fatmir
Gjata "Këneta", ndërsa më vonë romane kanë shkruar edhe Ismail Kadare,
Shefqet Musaraj, Jakov Xoxa, Murat Isaku, Nazmi Rrahmani, Jusuf Buxhovi,
Ramiz Kelmendi, Luan Starova etj.
� � DETYRË
Paraqiti në mënyrë skematike llojet e romaneve.
AFËRDITA
Mesi i natës kishte kaluar, por Afërdita ende notonte në një pellg të
pafund mendimesh. Edhe kur qëllonte të kotej për ndonjë grimë, përsëri i
ngjante sikur vështronte nxënës të leckosur, njerëz të leckosur e të ftohtë,
deri edhe kafshë si të leckosura edhe ato, dhe shtëpi të rrënuara. Shpesh e
më shpesh, duke ardhur në vete, kërcente nga vendi e tmerruar. Errësira e
dhomës ia shtonte tmerrin: fytyrat e djegura të fshatarëve i dukeshin si fytyra
gjakpirësish. Vështrimi i çuditshëm i kryeplakut dhe shpotia e tij e rëndë, i
kishin lënë mbresë të madhe qytetares së re: dyshonte se mos mësynin natën
këta njerëz të heshtur për ta rrëmbyer. Sa episode të tilla që i erdhën ndër
mend për rrëmbime vashash, më të gjalla edhe se atëherë kur kishte lexuar
disa romane të huaja! Reshperimi më i mbytur i minjve dhe pipëtitja më e
176