Libër leximi i gjuhës shqipe

LUMI I VDEKUR
Shpërngulja
Në qerren e parë të karvanit, ngushtuar nga rregullimat e shtëpisë,
përveç Pilos që e ngiste, ishte e reja me të vjehrën. Plaka e ndënjur te koka e
nuses, te koka i thënçin, se gruaja që po çaplehej në të dhëmburat e hidhura
të lindjes (ku vinte kokën, s'vinte këmbët) kishte kryqosur duart në kraharor
me një pikëllim të madh dhe s'dinte ç'të bënte. Vetëm kur ranë kambanat
e Shën-Gjergjit, që lajmëronin se po dilte nga kisha, plakës iu kujtua
zoti i madh dhe filloi t'i lutej shenjtit t'i lehtësonte dhimbjet së resë e t'i ipte
lirim të mbarë. Me gjithë të keqtë e atij çasti, nuk harroi të falej që t'i gëzonte
shtëpinë me një djalë. Të gjithë këto i bëri me mënt e saj, vetëm këtë të fundit
e tha me zë, sikur kërkonte që ta dëgjonte dhe e reja.
Nusja që kishte rënë një hop në atë qetim të shkurtër në të cilin bien
rëndom gratë shtatzëna kur janë duke mbledhur fuqi për shtërzimin e fundit,
u dha buzëve të mavjosura një fije gazi të hidhur.
- Ashtu, vërtet, moj nënë, djalë qoftë, çupë mos u bëftë, se ne gratë na
ka nëmur zoti qëkur na bëri gra...
Qerrja që hidhej sa më një krah, më një krah nga një herë në tjetrën,
po bënte të sajën, lehtësonte dhe afronte orën e madhe të dritës e të qetësisë.
Atë hop, kur Piloja shpoi rëndë kalin që të bënte djathtas e të linte mënjanë
një pellg të thellë më ujë, nusja lëshoi dhe afronte orën e madhe të dritës e të
qetësisë.
- Uf, nëno moj! - sikur hosteni të ishte ngulur në trup të saj e jo në
lëkurën e argasur të kaut.
Kjo ndjenjë e çuditshme e zaptoi menjëherë Pilon, që në çast hoqi
hostenin nga vithet e kafshës dhe ktheu kokën të shikonte ç'kishte e shoqja.
Qetë, lënë në punë të tyre, i ranë lerës përmes. Shtatzënia në të dhëmbura
e sipër, u shpëtoi duarve të plakës që e mbanin të mos e briste e ta
dëgjonin bota dhe u kthye më krah, sikur ashtu do të gjente lehtësimin që
kërkonte. Gjunjët, mbledhur mbi bark, iu përpoqën në faqen e një dengu me
plaçka. Rrangullat e shtëpisë u rrokullisën nëpër qerre dhe një trastë shkau
e ra ne tokë. Trahanaja e imët dhe e thatë kërckë u përhap mbi baltë.
- Uaha kazil, uaha kuqo! U foli Piloja qeve që të ndalojnë dhe vetë, si
pështeti hostenin në tokë, u hodh poshtë.
Edhe qerrja e dytë pushoi së qari. Qetë duke shfryrë jashtë avullin e
dendur e të ngrohtë, zhytën turinjtë në trahana dhe nisën të përtypen me
qejf. Një shkumë e bardhë filloi t'u rrjedhë si zinxhir i hollë nga të dy anët e
bulçive.
Nga bishti i qerres së pasme kërceu në rrugë dhe ndau drejt së parës
një vajzë nja gjashtëmbëdhjetë vjeçe. I ra baltës përmes dhe doli në krye të
karvanit. Ishte Vita, çupa e madhe e Pilos.
- Ç'kërkon, moj bijë, që erdhe?... I foli gjyshja. - Nuk bën të rrish, këtu,
po shko... Je çupë e rritur tashti...
- Nëna, ç'ka nëna?...
189