Libër leximi i gjuhës shqipe

KOMPOZICIONI I VEPRËS EPIKE
Kompozicioni është pjesa kryesore e formës artistike të veprës letrare.
Këtë komponentë e gjejmë në të gjitha gjinitë dhe llojet letrare (epike, lirike,
dramatike, epiko-lirike etj.).
Kompozicion është ndërtimi i brendshëm i një vepre letrare, që përcaktohet
nga synimi për të zbuluar më mirë idenë e veprës; mënyra se si janë lidhur
e si janë vendosur pjesët përbërëse të saj.
Me fjalë të tjera, mënyra se si i organizon shkrimtari ngjarjet në vepër,
si i vendos personazhet, marrëdhëniet që kanë ata me njëri-tjetrin, përbën
kompozicionin (ndërtimin) e veprës.
Veprat në prozë janë kryesisht me subjekt dhe me personazhe. Veprat
epike përbëhen nga këto elemente kompozicionale:
a) paraqitja e veprimit, veprimit
b) thurja e veprimit, veprimit
c) kulminacioni,
kulminacioni
ç) peripecia dhe
d) shthurja e veprimit. veprimit
Në fazën e paraqitjes së veprimit bëhet një hyrje, në të cilën lexuesi
njihet me personazhet kryesore, me vendin e ngjarjeve etj.
Në thurjen e veprimit ndodh diçka, një veprim i papritur që bëhet
shkak për konfliktin kryesor. Bëhet koklavitja e veprimeve, të cilat e çojnë
konfliktin përpara.
Nga kjo fazë pastaj kalohet në kulminacion, që është pika më e lartë e
mprehjes së konfliktit.
Pason pika e kthesës apo peripecia, që përbëhet nga një sërë
veprimesh që çojnë drejt zgjidhjes së krizës.
Në fund kemi shthurjen e veprimit ose fundin e konfliktit, kur ngjarjet
plotësisht marrin fund.
Ka vepra ku subjekti ndërtohet sipas rrjedhës së mësipërme të ngjarjeve,
por ka edhe të tilla që në fillim jepet zgjidhja, mandej zhvillimi i ngjarjes.
180