Libër leximi i gjuhës shqipe

ZGJEDHIMI I FOLJEVE
Foljet e shtjelluara në mënyra, kohë, veta dhe numra të ndryshëm
marrin forma të ndryshme.
Në gjuhën shqipe ka dy lloje zgjedhimesh: zgjedhim vepror dhe jovepror.
Gjatë zgjedhimit të foljeve dallojmë elemente të ndryshme: temën,
mbaresën, foljet ndihmëse.
Mbaresë quhet pjesa fundore e foljes që ndryshon dhe shërben për
të shprehur diatezën (veprore - joveprore), mënyrën (dëftore, lidhore...),
kohën (e tashme, e pakryer etj.), vetën (e parë, e dytë, e tretë) dhe numrin
(njëjës - shumës).
Çdo folje ka temën prej së cilës formohet. Tema është pjesa që nuk
ndryshon kur formohen kohët dhe vetat e ndryshme të saj. Kur tema është
fjalë e thjeshtë, tema është njëkohësisht edhe rrënjë e foljes. Shumica e foljeve
kanë një temë të përbashkët, nga e cila ndërtohen të gjitha format gramatikore:
lidh, kap, mbyll, mat, punoj, rrëfej, shkruaj, thyej. Këto quhen
folje të rregullta.
Përveç foljeve të rregullta, ka edhe disa folje të tjera që quhen
të parregullta. Folje të parregullta janë: jap, jap bie, bie ha, ha jam, jam kam, kam rri, rri shoh, shoh
vij; vij dua, dua them, them vdes, vdes vete, vete lë, lë shpie, shpie shtie. shtie
Tërësia e formave që merr një folje në mënyra, kohë, veta dhe numra
quhet zgjedhim i foljes.
foljes
KLASIFIKIMI I FOLJEVE NË ZGJEDHIME
Si trajtë përfaqësuese e foljes shërben veta e parë njëjës e kohës së
tashme e mënyrës dëftore në formën veprore.
Sipas temës me të cilën dalin dhe sipas mbaresave që marrin në trajtën
përfaqësuese, foljet ndahen në tri zgjedhime: në zgjedhimin e parë, parë
të dytë dhe të tretë. tretë
Zgjedhimi i parë përfshin foljet që në trajtën përfaqësuese dalin
me temë në zanore dhe marrin mbaresën -j. P.sh.: punoj, punoj laj, laj kthej, kthej rrëfej; rrëfej
gjej, gjej arrij, arrij mbaj; mbaj bëj, bëj hyj etj.
76