Libër leximi i gjuhës shqipe

GJINIA E EMRIT
Emrat në gjuhën shqipe ndahen në tri gjini: në gjininë mashkullore,
femërore dhe gjininë asnjanëse. Gjinia asnjanëse përfshin një numër të
kufizuar emrash, kryesisht ata me nyjë të përparme. Për çdo shqiptar nuk
është i vështirë dallimi i gjinisë së emrave. Problem përbëjnë disa emra
gjinish të ndryshme që kanë të njëjtën formë, si dhe disa emra që ndërrojnë
gjininë në shumës.
Trajta e shquar e numrit njëjës është treguesi më i mirë i gjinisë gramatikore
të emrit.
Emrat që në trajtën e shquar njëjës marrin mbaresën -i ose -u janë
të gjinisë mashkullore. P.sh.: mal-i, laps-i, nxënës-i, artist-i, shitës-i; ujku,
zog-u, krah-u, ari-u etj.
Emrat që në trajtën e shquar njëjës marrin mbaresën -a ose -ja janë
të gjinisë femërore. P.sh.: vajzë - vajza, shkollë - shkolla, motër - motra;
lule - lulja, nuse - nusja etj.
Mënyra e formimit të trajtës së shquar nga trajta e pashquar mund
të paraqitet edhe në mënyrë tabelore:
1.
14
gjinia mashkullore
Trajta e pashquar mbaresa Trajta e shquar
emrat që mbarojnë me bashkëtingëllore + i
2. emrat që mbarojnë me bashkëtingëlloret:
-k, -g, -h + u
3. emrat që mbarojnë me zanoren e theksuar
-í + u
top + i = topi
libër + i = libri
laps + i = lapsi
ujk + u = ujku
zog + u = zogu
gjinia femërore
Trajta e pashquar mbaresa Trajta e shquar
1. -ë + a nënë + a = nëna
njerí + u = njeriu
shi + u = shiu
2. -e + ja lule + ja = lulja
3. -í + a shtëpí + a = shtëpia
4. -o, -á, -é, -ý + ja vazo+ ja = vazoja/kalá+ja, re+ja