Libër leximi i gjuhës shqipe

FIGURAT LETRARE
Ndjenja e thellë, imagjinata e vrullshme, gjendja e veçantë shpirtërore
e nxisin njeriun të shprehet me një gjuhë të figurshme, duke sajuar tablo të
vërteta me fjalë, ashtu siç krijon piktori tablo me ngjyra.
Si në komunikimin tonë të përditshëm, ashtu edhe në letërsinë artistike
(në prozë e në poezi) përveç në kuptimin themelor, fjalët shpeshherë përdoren
në kuptim të bartur, në kuptim figurativ.
Shumëkuptimësia e fjalëve është dukuri e rëndësishme si për gjuhën e
letërsisë artistike, ashtu edhe për pasurimin e gjuhës kombëtare në
përgjithësi. Sikur të hiqeshin tropet, gjuha do të varfërohej shumë, meqë
fjalët do të përdoreshin vetëm në kuptimin e tyre të parmë. Duke e shfrytëzuar
edhe thesarin e kuptimeve figurative, shtohet aftësia shprehëse e
fjalëve, pasurohet fjalori dhe lëvrohet gjuha.
Si çdo gjuhë, ashtu edhe shqipja ka mundësi të pakufizuara të shprehjes
figurative. Kështu, ne themi: fjalë e ëmbël, e idhët, e rëndë, e pamatur, e
pahijshme, e qëlluar, me vend, me peshë; mendje: mendje e hollë, e trashë, e mprehtë,
e kthjellët, e ndritur etj., thuajse fjala ka shije, peshë a trajtë lëndore; thuajse
mendja është e hollë si fija e mëndafshit, e trashë si trupi i një lisi qindvjeçar,
e mprehtë si tehu i shpatës, e kthjellët si qielli pa re dhe e ndritur si rrezet e
diellit.
Në figurat e kuptimit mund të përfshihen të gjitha ato figura që kanë
ndërtim gjuhësor pothuajse të rëndomtë, por që japin një kuptim të
ndryshëm nga ai i zakonshmi. Figurat më të njohura të kuptimit (tropet) janë:
metafora, metonimia, krahasimi, epiteti, sinegdota, hiperbola, litota,
ironia, sarkazmi, perifraza, personifikimi etj.
METAFORA (nga greq. metaphorá - bartje, ndërrim kuptimi) kuptimi është
figura më e njohur, që nga lashtësia antike greke. Ajo ka përdorim të gjerë jo
vetëm në gjuhën e artit letrar, po edhe në të folurit e përditshëm dhe në folklor.
Metafora sajohet kur emërtojmë një send me emrin e një sendi
tjetër. tjetër Brenda një shoqërimi fjalësh një fjalë e humb kuptimin e zakonshëm
dhe me përdorimin e ri fiton kuptim të figurshëm në bazë të ngjashmërisë.
Metafora i afrohet mjaft krahasimit.
158