Libër leximi i gjuhës shqipe

RASA GJINORE
Rasa gjinore çdo herë është e njëjtë me dhanoren, e nganjëherë edhe
me rrjedhoren; por dallohet ngase kurdoherë gjinores i paraprin një nyjë e
përparme: i, e, të, së. Rasa gjinore çdo herë është e varur.
Emri në këtë rasë gjendet me pyetjet i, e kujt?; i, e cilit?; i, e cilës?;
i, e cilëve?; i, e cilave? dhe gjithnjë përdoret pa parafjalë.
Funksioni i rasës gjinore
Emri në rasën gjinore përdoret kur është përcaktues i një emri për
të treguar:
1. a) përkatësi: rrugët e qytetit; pyjet e Maqedonisë; orari i punës; libri i
nxënësit; vjershat e poetit; biblioteka e shkollës; dritaret e shtëpisë; biçikleta
e babait; lisat e pyllit.
b) lloj, lëndë, cilësi: këngët e dasmës; çaji i malit; këmisha e mëndafshit;
ditët e verës; buka e grunjtë; lëngu i pjeshkës; unaza e floririt; liria e
mendimit; ura e gurit; poezia e dashurisë.
c) vepruesin: kthimi i refugjatëve; lindja e diellit; oshëtima e sirenave;
tingëllima e zileve; zhurma e makinave; gumëzhima e bletëve.
ç) sendin mbi të cilin bie veprimi: ndërtimi i hidrocentralit; vjelja e
rrushit; thyerja e gotës; mbrojtja e të drejtave; shkelja e ligjit; pirja e
duhanit; korrja e grurit.
d) tërësinë nga ndahet një pjesë: gjysma e bukës; shumica e njerëzve;
dy të tretat e materialeve; më i miri i shokëve; më i urti i klasës; pjesa e
detyrës; çereku i orës.
dh) emërtimin e një vendi a sendi: lumi i Vardarit; qyteti i Shkupit;
Kanali i Otrantos; Republika e Maqedonisë; Ujëvara e Nijagarës; Arusha e
Madhe; Bregu i Fildishtë.
2. a) plotësues i një foljeje ose i një fjale tjetër me parafjalët: me anë, nga
ana, për shkak, në drejtim, për arsye, në mes, në bazë, në vend, për
hir etj. P.sh.:
26