Libër leximi i gjuhës shqipe

Shpjegim
lumja ti, moj Emirë, ç'kujtesë të gjallë që ke!
EMIRA: S'është e vërtetë, motër; mua s'më kujtohen as ëndërrat
më të forta që shoh.
KALINA: Mirë thua, sepse ëndërrat fluturojnë dhe treten si retë
të shtyra nga era; po jo të ngjarat dhe të pësuarat që thellohen
mirë ndër tru.
EMIRA: Të gjithë gjërat.
KALINA: Trutë e mija unë nuk e dij se si janë. Kur nuk dua ta
kujtoj një gjë ato ma mbajnë gjithnjë përpara syve, po pastaj kur
e dua ta kujtoj atë gjë, sikur e largon nga unë një frymë e huaj
dhe ma humb. Apo e dëgjon, moj ndrikull, atë të kënduar andej
lart?
EMIRA: Jo.
KALINA: Vërja mënden dhe dëgjo.
EMIRA: Më ler të mbush kotruvet.
KALINA: E dëgjova përsëri.
EMIRA: Edhe unë, ç'do të jetë vallë?
KALINA: S'e dijmë. Eja të vemi.
EMIRA: Thirru deleve edhe ngana.
KALINA: Ma jep të ta mbaj këtë kotruve.
EMIRA: Jo, motër, se në të paftë jot ëmë, të hedh ndonjë fjalë dhe
unë nuk dua të dëgjoj fjalë.
KALINA: Afër shtëpisë ta jap prapë.
EMIRA: Atëherë bej si të duash.
KALINA: Pa vështro sa ëmbël këndojnë!
Anton Santori
"Emira" e Anton Santorit është drama e parë në gjuhën shqipe. Aty trajtohet
gjerësisht dukuria shoqërore e cubërisë, që Santori e kishte prekur
edhe te novelat e romanet. Ngjarjet zhvillohen në fshatin arbëresh Shën
Katerinë të Italisë.
Subjekti me pak fjalë është ky: dy vajza fshatare, Emira dhe Kalina,
dashurojnë të njëjtin djalë, Mirianin, të cilit i rrah zemra për të parën, po këtë
e lakmon edhe bariu i derrave të fshatit, Kallonjeri, njeri pa skrupull, që i vjen
rrotull edhe Kalinës.
Veprimi zhvillohet në dy linja, përpjekjet e Fumelit për zbulimin e bandave
të cubave nga njëra anë, dhe pengesat që i sjell dashurisë së Emirës dhe
Mirianit, zilia e Kallonjerit dhe e Kalinës, nga ana tjetër. Kjo zili e shpie përpara
veprimin. Si kallauz i cubave, Kallonjeri i shtyn ata t'i djegin kasollen e
t'i mbytin bagëtinë Mirianit, orvatet të rrëmbejë edhe Emirën, po s'ia arrin
216