Libër leximi i gjuhës shqipe

NDAJSHTIMI
� � DETYRË
Lexoni fjalitë e mëposhtme dhe thoni çfarë funksioni kanë fjalët e shkruara
me shkronja më të zeza:
- Nënë Tereza është nobelistja e parë shqiptare.
- Profesor Eqrem Çabej është gjuhëtar i njohur.
- Xha Bardhyli është plak i mençur.
- Agimi, kryetari i klasës, klasës është nxënës shembullor.
- Ky është inxhinier Agroni.
Në fjalitë e mësipërme fjalët e shkruara me shkronja më të zeza janë
ndajshtime.
Ndajshtimi është një lloj përcaktori që shprehet me një emër ose me
një grup emëror në rasën emërore ose me një togfjalësh emëror. Ai përcakton
të njëjtën qenie ose të njëjtin send, por me fjalë të tjera.
Ndajshtimi është dy llojesh:
a) ndajshtim i paveçuar: Na kanë folur për trimëritë e
katundit Dardan;
b) ndajshtim i veçuar: Vëllai im, Skënderi, është kompozitor i njohur.
Ndajshtimi i paveçuar është zakonisht një emër i pashquar ose një
grup emëror në rasën emërore, që i pranëvihet një emri dhe që përshtatet në
numër me të. Quhet ndajshtim i paveçuar, sepse nuk ndahet nga gjymtyra
që përcakton, as me pushim në të folur dhe as me presje në të shkruar.
Ndajshtimi i paveçuar qëndron para dhe pas gjymtyrës së përcaktuar.
P.sh.:
- Agroni e kishte humbur mendjen pas tregimit të nënë Mihrijes.
- Inxhinier Astriti po kthehej i lodhur në shtëpi.
- Ushtar Agimi u ngrit në këmbë dhe përshëndeti përzemërsisht.
- Djaloshi shkoi në shtëpinë e profesor Fatmirit.
45